09-12-16 H Ομιλία του Κώστα Γαβρόγλου στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό στη Βουλή
Μιλώντας σήμερα στη Βουλή στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2017 ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κώστας Γαβρόγλου είπε:
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Δεν θα σας κουράσω, επαναλαμβάνοντας τις ολέθριες συνέπειες της κρίσης στην εκπαίδευση. Είναι γνωστές σε όλες και όλους, ακόμη και αν κάποιοι δεν θέλουν να τις αναγνωρίσουν δημόσια. Στόχος και κεντρική πολιτική μας επιλογή είναι να διαμορφώσουμε το σχολείο που μας επιτρέπουν οι σαφείς ενδείξεις μιας έστω δειλής αναπτυξιακής πορείας, αφήνοντας πίσω μας το σχολείο της κρίσης.
Ας αναφερθούμε πρώτα στις δαπάνες για την εκπαίδευση: Για πρώτη φορά μετά τα τελευταία πέντε χρόνια αυξήθηκαν το κονδύλια για την παιδεία. Η αύξηση αυτή, αν και μικρή ποσοστιαία, μεταφράζεται σε 250.000.000 ευρώ, ποσό που θα ανακουφίσει τουλάχιστον κάποιες από τις επείγουσες ανάγκες της εκπαίδευσης. Επιπλέον, για την υποστήριξη των αναπτυξιακών μας πρωτοβουλιών, έχουμε εξασφαλίσει από ευρωπαϊκούς χρηματοδοτικούς μηχανισμούς, άλλα 100.000.000 ευρώ ανά έτος μέχρι το 2020.
Εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, προσπαθούμε να κάνουμε να ορθοποδήσει μια δημόσια εκπαίδευση, θεσμικά υπονομευμένη, υλικοτεχνικά ρημαγμένη και με ανθρώπινο δυναμικό που η ίδια η Πολιτεία είχε απαξιώσει. Η πολιτική μας κινείται σε δύο κατευθύνσεις: κατοχυρώνουμε πρώτα και ταυτοχρόνως βελτιώνουμε όσα έχουν ήδη γίνει και σχεδιάζουμε νέες πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Δεν θα ήθελα να υποσχεθώ μεγαλεπήβολες ρυθμίσεις, αλλά θα ήθελα να υπογραμμίσω την σημασία ενίσχυσης και βελτίωσης όσων έχουν αρχίσει να γίνονται.
Και δεν είναι λίγα ούτε αμελητέα όσα έχουν ήδη επιτευχθεί.
Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες όλα τα δημόσια σχολεία άρχισαν να λειτουργούν “κανονικά” από την πρώτη μέρα της σχολικής χρονιάς – επιτυχία που οφείλεται στο συστηματικό προγραμματισμό του Υπουργείου. Γενικεύτηκε το ενιαίο ολοήμερο σχολείο στα δημοτικά. Το γυμνάσιο γίνεται εκπαιδευτικά πιο φιλικό στους μαθητές, χωρίς πολλές εξετάσεις, επιμηκύναμε τον ωφέλιμο διδακτικό του χρόνο, και καθιερώσαμε την ταχύρρυθμη ενισχυτική διδασκαλία για τους μαθητές που δεν θα πετύχουν προβιβάσιμο βαθμό σε κάποια από τα μαθήματα. Επιτροπές του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) προχώρησαν σε εξορθολογισμό της διδακτέας ύλης και εξέδωσαν εκσυγχρονισμένες οδηγίες διδασκαλίας των μαθημάτων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Επίσης, δημοσιεύτηκαν νέα προγράμματα σπουδών για τις ξένες γλώσσες, συμβατά με τα επίπεδα γλωσσομάθειας που αναγνωρίζονται διεθνώς και νέα προγράμματα για τα θρησκευτικά, συμβατά με τις σύγχρονες διδακτικές μεθόδους και επιστημονικά τεκμηριωμένα ως προς τις γνώσεις για τις άλλες θρησκείες, με κορμό βέβαια την Ορθοδοξία. Η Επαγγελματική εκπαίδευση έχει αναβαθμιστεί με επικαιροποιημένα ωρολόγια προγράμματα και προγράμματα σπουδών. Μετά πολλά χρόνια, θεσμοθετήσαμε και υλοποιούμε την παιδαγωγικά ορθή συμπερίληψη των παιδιών με ειδικές ανάγκες στα σχολεία, αποκαθιστώντας μια αδικία που είχε συντελεστεί κατά μιας ιδιαίτερα ευαίσθητης ομάδας συμπολιτών μας. Ορθολογικοποιήσαμε πολλές από τις διαδικασίες που διέπουν την καθημερινή λειτουργία των ΑΕΙ. Τέλος, αντιμετωπίσαμε με επιτυχία μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της χώρας μας αυτήν την περίοδο: την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων. Εξασφαλίσαμε χρηματοδότηση και από διεθνείς φορείς και δημιουργήσαμε τον απαραίτητο μηχανισμό για την υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης προσφύγων. Σύντομα όλα τα προσφυγόπουλα θα φοιτούν στις αντίστοιχες δομές.
Έγιναν πολλά και όλα όσα έγιναν, στις συνθήκες που πραγματοποιήθηκαν, αποτελούν άθλο.
Όμως μένουν πολλά να γίνουν ακόμη. Μένουν να γίνουν πολλά προκειμένου να γίνουν καθεστώς όλα όσα έπρεπε να είχαν γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Χρειάζεται ωστόσο συνεχής επαγρύπνηση. Σε έναν τόσο περίπλοκο θεσμό όπως η δημόσια εκπαίδευση, που έχει υποστεί τόσα δεινά και έχει τόσο βάναυσα απαξιωθεί, η εδραίωση της κανονικότητας δεν είναι κάτι που γίνεται μονάχα με νόμους και διατάξεις. Χρειάζεται και μία συζήτηση με την κοινωνία για να αρχίζουν να αλλάζουν νοοτροπίες και παθογένειες που διαμορφώθηκαν εδώ και δεκαετίες και οι οποίες υπονομεύουν την ουσιαστική λειτουργία των εκπαιδευτικών μας θεσμών.
Εδραίωση των πρωτοβουλιών μας και παραπέρα βελτίωση, λοιπόν.
Στην εκπαίδευση των νηπίων, την υποχρεωτικότητα της οποίας έχουμε πρόθεση να γενικεύσουμε και στα προνήπια αλλά και να εκσυγχρονίσουμε, ανανεώνουμε τα αναλυτικά προγράμματα και εισάγουμε νέες παιδαγωγικές μεθόδους όπως είναι η διαφοροποιημένη παιδαγωγική.
Στα δημοτικά σχολεία, θα επεκτείνουμε τη λειτουργία του ενιαίου τύπου ολοήμερου, ώστε να συμπεριλάβει και τα μονοθέσια, τα διθέσια και τα τριθέσια δημοτικά σχολεία. Ταυτόχρονα, θα βελτιώσουμε την υλοποίηση του προγράμματος κατά τις απογευματινές ώρες, ώστε η φοίτηση των μαθητών σε αυτά να αποκτήσει ουσιαστικό παιδαγωγικό χαρακτήρα, και να λειτουργήσει θετικά, ιδιαίτερα για τους μαθητές που προέρχονται από τα πιο στερημένα κοινωνικά περιβάλλοντα.
Στα Γυμνάσια, σχεδιάζουμε την καθιέρωση του θεσμού της Θεματικής Εβδομάδας που φέτος θα είναι αφιερωμένη στην Αγωγή Υγείας με έμφαση στις εξαρτήσεις, τη διατροφή και τις έμφυλες σχέσεις. Παράλληλα, σε ολόκληρη την υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά πιλοτικό πρόγραμμα περιγραφικής αξιολόγησης που σταδιακά θα επεκταθεί σε όλα τα σχολεία το 2018-9.
Επιδιώκουμε να ενισχυθούν οι αρμοδιότητες του συλλόγου διδασκόντων και συνεπώς η αυτονομία της σχολικής μονάδας, ώστε να απεμπλακεί η λειτουργία της από την καθηλωτική γραφειοκρατία. Οι διαδικασίες του σχεδιασμού και της αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου που σταδιακά θα εισαχθούν θα αποτελούν εσωτερική υπόθεση των σχολικών μονάδων και σε καμία περίπτωση δεν θα έχουν τιμωρητικό χαρακτήρα ούτε βέβαια θα συνδέονται με μισθούς ή απολύσεις. Αντίθετα, στόχος είναι να δημιουργηθεί μια κουλτούρα συνεργατικού σχεδιασμού με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας της παιδαγωγικής πράξης, μέσα σε κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας. Τέτοιου τύπου αυτοαξιολογήσεις θα αναδείξουν τις πρωτοποριακές δράσεις που γίνονται ήδη με πρωτοβουλία εκπαιδευτικών σε πολλά από τα σχολεία μας. Στις αυτοαξιολογήσεις, όμως, των σχολικών μονάδων θα καταγραφούν και οι υποχρεώσεις της Πολιτείας που σε πολλούς τομείς υπολείπονται.
Το Λύκειο αποτελεί το πιο σύνθετο πεδίο στο οποίο είναι απαραίτητο να παρέμβουμε. Χρειάζεται να αποκατασταθεί η αυτονομία του ως εκπαιδευτικής βαθμίδας. Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η αναβάθμιση των δύο τελευταίων τάξεων του Λυκείου, την ουσιαστική λειτουργία των οποίων όλη η κοινωνία έχει εκχωρήσει στα φροντιστήρια. Είναι απαραίτητο το Λύκειο να απονέμει ένα αξιόπιστο Εθνικό Απολυτήριο που θα αποτελέσει και τη βάση για το νέο σύστημα εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο. Άμεσα η Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, αξιοποιώντας τις προτάσεις που διαμορφώθηκαν στη διάρκεια του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου, τις επεξεργασίες του ΙΕΠ, τις απόψεις εμπειρογνωμόνων, των εκπαιδευτικών φορέων, αλλά και προτάσεων που έχουν διατυπωθεί τα τελευταία 20 χρόνια, μέσα από ένα διάλογο που θα μεταδίδεται και από το Κανάλι της Βουλής, καλείται να καταλήξει σε ένα πλαίσιο προτάσεων, για το τετράπτυχο «Αναβάθμιση τελευταίων τάξεων του Λυκείου, αξιόπιστο Εθνικό Απολυτήριο, κατάργηση Πανελληνίων, και αναμόρφωση των πρώτων ετών των ΑΕΙ».
Ελπίζουμε μέχρι τον Μάρτιο να ολοκληρωθούν οι συζητήσεις ώστε να ληφθούν οι απαραίτητες πολιτικές αποφάσεις και να γνωρίζουν όσοι θα είναι στην πρώτη Λυκείου ποιο θα είναι το νέο σύστημα. Να προγραμματίσουμε δηλαδή σε βάθος τριετίας. Μέχρι τότε θα ισχύουν οι Πανελλήνιες με τη σημερινή τους μορφή.
Ο Ενιαίος Χώρος της Ανώτατης Εκπαίδευσης είναι το άλλο μεγάλο πεδίο που αφορά την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Είναι απαραίτητο να υπάρξει ώσμωση ανάμεσα στα Πανεπιστήμια, τα ΤΕΙ και τα ερευνητικά κέντρα, έτσι ώστε να προωθηθεί πιο αποτελεσματικά η παραγωγή γνώσης.
Ο μεγάλος στόχος εδώ είναι η διατήρηση και ενίσχυση της αυτονομίας των Πανεπιστημίων και η απρόσκοπτη στήριξη της ερευνητικής και εκπαιδευτικής τους δράσης. Καθοριστικής σημασίας είναι η δημιουργία ενός ευέλικτου ΕΛΚΕ, που, απαλλαγμένος από την υπέρμετρη γραφειοκρατία, θα διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα ερευνητικά κονδύλια και θα υποστηρίζει μέλη ΔΕΠ και νέους ερευνητές στην απορρόφηση των ερευνητικών κονδυλίων. Μόνο μέσα από ένα τέτοιο υποστηρικτικό πλέγμα θα θωρακιστούν οι προπτυχιακές και οι μεταπτυχιακές σπουδές από τον κίνδυνο υποβάθμισής τους, κυρίως λόγω υποχρηματοδότησης και μη ανανέωσης του διδακτικού προσωπικού των Πανεπιστημίων.
Αφήσαμε για το τέλος την στήριξη των εκπαιδευτικών λειτουργών. Όχι επειδή το θεωρούμε δευτερεύον, αλλά ίσα ίσα, επειδή το θεωρούμε εξαιρετικά σημαντικό και κρίσιμο. Άλλωστε, στη δική τους συμβολή και ενεργό συμμετοχή στηρίζουμε την αισιοδοξία μας για την επιτυχία του εγχειρήματος. Ανάμεσα στις προτεραιότητες του υπουργείου είναι η δημιουργία Κεντρικής Υποστηρικτικής Δομής της Εκπαιδευτικής Κοινότητας η οποία, ανάμεσα σε άλλα, θα έχει την ευθύνη των προγραμμάτων επιμόρφωσης.
Η μεγάλη εικόνα της εκπαίδευσης δεν αφορά μόνο τις τυπικές βαθμίδες της εκπαίδευσης. Αφορά και τον τρόπο που συναντιέται με τη γνώση ολόκληρη η κοινωνία. Οι Βιβλιοθήκες, όπως και τα Αρχεία, πρέπει να γίνουν ζωντανές κοιτίδες πολιτισμού στον ιστό των πόλεων. Μια από τις πιο σημαντικές πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση αυτή, είναι η επανεκκίνηση της Εθνικής Βιβλιοθήκης στη νέα της έδρα και ο επανασχεδιασμός των δράσεών της. Η διασύνδεσή της με τις δημόσιες βιβλιοθήκες της χώρας φιλοδοξούμε να πυροδοτήσει μία νέα πολιτική για το βιβλίο και την ανάγνωση.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζει το Υπουργείο Παιδείας είναι να θωρακίσει τόσο τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων όσο και τους νέους και τις νέες της χώρας, τους μαθητές και τις μαθήτριες, τις φοιτήτριες και τους φοιτητές. Το όραμά μας παραμένει μια παιδεία που εμπνέεται από τις δημοκρατικές και ανθρωπιστικές αξίες. Στόχος μας είναι να φτιάξουμε μια κοινωνία συμπερίληψης και όχι μια κοινωνία αποκλεισμού. Πρόκειται για αξίες και κοινωνικές στάσεις που μπορούν και πρέπει να διδάσκονται. Υπάρχει, άλλωστε, το παράδειγμα εξαιρετικών πρωτοβουλιών που υλοποιούν πολλοί εκπαιδευτικοί και μάλιστα αφιλοκερδώς. Το υπουργείο πρέπει να ενισχύσει τέτοιες πρωτοβουλίες, να στηρίξει δράσεις που μετατρέπουν τα σχολεία, τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ από χώρους μετάδοσης γνώσης σε κοινότητες που διαμορφώνουν δημιουργικούς και υπεύθυνους πολίτες. Και τότε θα μπορέσουμε εκ νέου, στο πρόσωπο κάθε εκπαιδευτικού, να δούμε ξανά τον κοινωνικό λειτουργό.
Όσα πρέπει να γίνουν είναι πολλά – αρκετά είναι και δύσκολα. Ορισμένα από όσα προτείνουμε αποτελούν την συμβολή της δικής μας Αριστεράς στη σύνθεση σημαντικών προβληματισμών που εκφράζονται στην Ευρώπη. Στόχος μας είναι να καταφέρει η δημόσια εκπαίδευση να αποκτήσει το κύρος και την αίγλη που ιστορικά της αναλογεί. Για να γίνει, όμως, κάτι τέτοιο πρέπει να ξαναβρούμε ως κοινωνία την κανονικότητά μας. Και αυτό το εγχείρημα δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, αν δεν υπάρξει μία στοιχειώδης πολιτική και κοινωνική συναίνεση.
