Αγαπητά μέλη της Επιτροπής και των υποεπιτροπών του Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία,

Σας καλωσορίζω θερμά σε αυτή την πρώτη κοινή συνεδρίαση. Συνεδρίαση απολύτως αναγκαία, γιατί τα θέματα πάνω στα οποία εργάζονται ξεχωριστά οι επιμέρους υποεπιτροπές σχετίζονται μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μεθοδολογικές τομές σε μεγάλα θέματα για τη διευκόλυνση της συζήτησης και της επεξεργασίας των προτάσεων. Είναι σημαντικό να αποφύγουμε τον κίνδυνο οι εργασίες των υποεπιτροπών να κινηθούν σε αποκλίνουσες μεταξύ τους κατευθύνσεις. Κοινή πεποίθηση όλων πιστεύω βέβαια είναι ότι ο διάλογος δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Συμμετέχετε όλοι και όλες γιατί εμπνέεστε από το όραμα της ανανέωσης, του εκσυγχρονισμού, της αναβάθμισης του εκπαιδευτικού συστήματος, της μεταρρύθμισής του, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται πραγματικά η ισότητα ευκαιριών και ταυτόχρονα ο σεβασμός στην ιδιαιτερότητα των υποκειμένων. Έτσι είναι δυνατόν να επιτυγχάνονται οι πρωταρχικοί στόχοι της ευρείας, πολύπλευρης μόρφωσης και πνευματικής καλλιέργειας και της δημιουργίας ελεύθερα και κριτικά σκεπτόμενων, δημοκρατικών πολιτών, ικανών να πάρουν πρωτοβουλίες, να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν έργα πρωτότυπα και καινοτομικά.

1. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να υπογραμμίσω κάτι που πρέπει να προσέξουμε πολύ όσον αφορά τη διαδικασία του Διαλόγου:

Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να δοθεί η παραμικρή υπόνοια ότι ο Διάλογος σχεδιάστηκε ως πρόσχημα. Για να μη συμβεί αυτό, είναι απαραίτητο να εμπλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την εκπαιδευτική κοινότητα σε αυτή την υπόθεση. Ένας τρόπος είναι η πραγματοποίηση συζητήσεων μέσα στους συλλόγους των εκπαιδευτικών. Έχουμε ήδη στείλει επιστολή που προτρέπει τους συλλόγους σε αυτή την κατεύθυνση, θέτοντας κάποια ενδεικτικά ερωτήματα, όχι για να λειτουργήσουν περιοριστικά, αλλά, αντίθετα, για να δώσουν ένα έναυσμα στη συζήτηση. Μια ιδέα είναι μάλιστα να ορίσουμε μια από τις επόμενες εβδομάδες ως εβδομάδα Παιδείας. Βέβαια, τα κείμενα που θα μας σταλούν θα αποδελτιωθούν, όπως και τα κείμενα που αναρτώνται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα και πρέπει να υπάρξει κάποια στιγμή μια δημοσίευση αυτής της αποδελτίωσης.

Ένας δεύτερος τρόπος να εμπλακούν οι εκπαιδευτικοί είναι να κληθούν να συμμετάσχουν στον διάλογο καταθέτοντας ατομικά τη γνώμη τους.

1. Έχουμε ήδη πει ότι μια βαθιά και ουσιαστική μεταρρύθμιση χρειάζεται χρόνο, πόρους και σχεδιασμό. Χρειάζεται διακομματική συνεννόηση και κοινωνική συναίνεση, χρειάζεται ιδίως ο εκπαιδευτικός να πεισθεί ότι οι νέες κατευθύνσεις δεν χαράζονται ερήμην του. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η μεταρρύθμιση δεν μπορεί να προκύψει σε ένα-δυό χρόνια, ούτε καν σε μια τετραετία. Τη μεταρρύθμιση την αντιλαμβανόμαστε ως μια διαρκή διαδικασία, μια διαδικασία σταθερά ανοικτή, ώστε πάντα να υπάρχουν τα περιθώρια για κριτική και αναστοχασμό, που θα οδηγούν σε αναθεωρήσεις όπου και όταν χρειάζεται.

Επίσης, πρέπει να είναι σαφές ότι πέρα από τη συνολικότερη μεταρρύθμιση που θα προκύψει σε βάθος χρόνου και αφού ολοκληρωθούν τα βήματα του Εθνικού διαλόγου, ένα σύνολο από ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης πρέπει να αντιμετωπιστούν στην τρέχουσα διάστασή τους με άμεσες παρεμβάσεις. Παρακαλούμε όλες τις υπο-επιτροπές να εντοπίσουν τα φλέγοντα προβλήματα στον δικό τους τομέα, για τα οποία να προτείνουν κάποιες λύσεις που θα βελτιώνουν την καθημερινότητα στο σχολείο και στο Πανεπιστήμιο. Μερικές από αυτές τις αναγκαίες βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις θα είμαστε υποχρεωμένοι να τις περάσουμε με νομοθετικές ρυθμίσεις.

1. Μεταξύ των θεμάτων που χρήζουν άμεσων λύσεων υπάρχει ένα που η ζωή μάς θέτει επιτακτικά, το οποίο επηρεάζει όλους τους τομείς, συνεπώς και την εκπαίδευση. Μιλώ για το προσφυγικό. Το υπουργείο θα συστήσει μια επιτελική επιτροπή, για να μελετήσει το θέμα της εκπαίδευσης των προσφυγόπουλων αλλά και των ενήλικων που θα παραμείνουν για αρκετό καιρό στην Ελλάδα. Πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την εκπαίδευση και την κοινωνική ένταξη των ανθρώπων αυτών στη χώρα μας όσο θα βρίσκονται. Έχουμε αυτή την υποχρέωση όχι μόνο από τις διεθνείς συμβάσεις, αλλά και από τη στοιχειώδη ανθρωπιστική και δημοκρατική αντίληψη, η οποία διαπερνά τη χώρα μας και λόγω βιωμάτων, αλλά και λόγω της αντίληψης για τη φιλοξενία, που έχουμε ως Έλληνες.
2. Τέλος, θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι οι συζητήσεις με τους εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ κατέληξαν στην από μέρους τους αποδοχή του γεγονότος ότι η οικονομική κρίση έχει τόσο επηρεάσει την κατάσταση στην εκπαίδευση, που τα δεδομένα έχουν ανατραπεί. Η έκθεση του 2011 που αναφερόταν σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα προ κρίσης, δεν μπορεί να αξιολογηθεί με γραμμικό τρόπο. Θα εργαστούμε για μια νέα έκθεση. Και έχουμε συμφωνήσει ότι η εκπόνηση αυτής της έκθεσης θα ολοκληρωθεί του χρόνου τον Ιούνιο.

Στο μεταξύ προτάσσουμε τη συζήτηση έξι συγκεκριμένων ζητημάτων, τα οποία θεωρούμε, και σε αυτό συμφωνεί και ο ΟΟΣΑ, κομβικά: Το πρώτο είναι ο ενιαίος χώρος έρευνας και ανώτατης εκπαίδευσης. Το δεύτερο είναι το ολοήμερο σχολείο. Το τρίτο τα οικονομικά της εκπαίδευσης. Το τέταρτο τα κριτήρια και οι θεσμοί αξιολόγησης της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Το πέμπτο η εκπαίδευση στελεχών της εκπαίδευσης. Και το έκτο το πλαίσιο παιδαγωγικής αυτοδυναμίας των σχολικών μονάδων.

Αγαπητοί φίλοι και αγαπητές φίλες, το εκτιμούμε βαθύτατα που θυσιάζετε ένα ολόκληρο Σάββατο και μάλιστα ένα Σάββατο της Αποκριάς για τη σημερινή συνάντηση. Αυτό το γεγονός από μόνο του αποδεικνύει ότι αντιμετωπίζετε το έργο σας με μεράκι, αφοσίωση και τη μέγιστη σοβαρότητα. Μπορεί λοιπόν κανείς να προβλέψει ότι θα ακουστούν σήμερα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Αναμένουμε τα με ιδιαίτερη ανυπομονησία και πολλές προσδοκίες τα πορίσματα της σημερινής συνεδρίασης.