25-06-16 Συνέντευξη του υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη στην εφημερίδα «Αγορά»

Στον Αντώνη Γκιόκα

Αρνητικός στην αύξηση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας δηλώνει με συνέντευξη του στην εφημερίδα «Αγορά» ο υπουργός Παιδείας. Ο Νίκος Φίλης κλείνει πριν καν ανοίξει οποιαδήποτε συζήτηση για πιθανή ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, τονίζοντας ότι το άρθρο 16, στην σημερινή του μορφή, θα βρίσκεται στην κυβερνητική πρόταση για την Συνταγματική Αναθεώρηση.

Θεωρείτε πως είναι η κατάλληλη στιγμή να ανοίξει το θέμα της Συνταγματικής Αναθεώρησης; Η αξιωματική αντιπολίτευση φαίνεται να διαφωνεί…

Η Συνταγματική Αναθεώρηση αποτελεί αναγνωρισμένη ανάγκη από όλα τα κόμματα, αν και το αίτημα έχει διατυπωθεί στο παρελθόν, σε διαφορετικούς χρόνους. Η επιλογή της κυβέρνησης να ανοίξει το θέμα τώρα, στην επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας στη χώρα, έχει βεβαίως και συμβολικό χαρακτήρα, απαντά όμως και στην ανάγκη εκσυγχρονισμού και επικαιροποίησης του Συντάγματος ενόψει της σταδιακής μετάβασης της χώρας από την κρίση στην ανάπτυξη. Στόχος της αναθεώρησης δεν είναι άλλος από την ενίσχυση των δημοκρατικών-κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών σε συνθήκες που εκ των πραγμάτων είναι εντελώς διαφορετικές από την εποχή της προηγούμενης αναθεώρησης.

Συμφωνείτε με την αύξηση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας και την εκλογή του από τον λαό;

Είμαστε στην αρχή του διαλόγου. Είμαι επηρεασμένος από την αντίληψη σύμφωνα με την οποία αφενός χρειάζεται αναβάθμιση της κοινοβουλευτικής λειτουργίας και αφετέρου ο εμπλουτισμός της από αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς, π.χ. δημοψήφισμα νομοθετικής πρωτοβουλίας. Οφείλουμε να αποφύγουμε το ενδεχόμενο πολιτειακού δυϊσμού. Κάθε χώρα έχει τη δική της συνταγματική ιστορία που οφείλει να λαμβάνει υπόψη. Ιδιαίτερα, μάλιστα, σε συνθήκες ανάδυσης του αντιπολιτευτικού φαινομένου και της ακροδεξιάς χρειάζονται ισχυρά αντίβαρα δημοκρατίας, που παραπέμπουν σε συλλογικές μορφές εξουσίας και όχι σε ανεξέλεγκτη εξουσία ενός ανδρός. Όλα αυτά ως προβληματισμός σε μια συζήτηση που μόλις τώρα αρχίζει.

Η Συνταγματική Αναθεώρηση, δεν πρέπει να συνδεθεί και με τις ανάγκες τις οικονομίας; Δηλαδή, θα μπορούσε να ανοίξει θέμα ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων;

Η Συνταγματική Αναθεώρηση δεν μπορεί παρά να βρίσκεται σε αντιστοιχία με τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες της χώρας. Κανένα σύνταγμα δεν σχεδιάζεται σε κενό ιστορικού χρόνου – αντιθέτως όλες οι αναθεωρήσεις, από το πρώτο σύνταγμα του 1844 ως το τελευταίο έχουν προκύψει από την αναντιστοιχία της κοινωνικής πραγματικότητα με το πολιτικό και νομοθετικό πλαίσιο. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι οι αλλαγές στο Σύνταγμα μπορούν να εκβιαστούν από τις οικονομικές πιέσεις. Και πολύ περισσότερο από τις επιδιώξεις κυρίαρχων κύκλων για τη συνταγματοποίηση του νεοφιλελευθερισμού. Η διατήρηση του άρθρου 16 και συνεπώς η διαφύλαξη της δημόσιας παιδείας αποτελεί πάγια θέση της αριστεράς, την οποία βεβαίως σκοπεύουμε να κατοχυρώσουμε και στο νέο Σύνταγμα. Ως εκ τούτου, δεν τίθεται θέμα ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων. Αντιθέτως, αυτό που προτιθέμεθα να κάνουμε, είναι η ενίσχυση και διεύρυνση της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, σταδιακά με ένα νέο σύστημα εισαγωγής που θα αποδεσμεύει τις οικογένειες από το οικονομικό βάρος των φροντιστηρίων. Το θέμα αυτό αποτέλεσε άλλωστε ένα από τα κεντρικά ζητήματα που απασχόλησε τον Εθνικό και Κοινωνικό Διάλογο για την Παιδεία που ολοκληρώθηκε πρόσφατα.

Ο Διαχωρισμός Κράτους Εκκλησίας, μπορεί να προχωρήσει;

Για το θέμα αυτό πρόκειται να συσταθεί μια επιτροπή που θα εξορθολογήσει τις σχέσεις των δύο θεσμών προς αμοιβαίο όφελος. Άλλωστε, δεν είναι λίγες οι φωνές και μέσα από την εκκλησία που ζητούν να αρκεστεί η εκκλησία στο αμιγώς πνευματικό της έργο. Ο χριστιανισμός και ειδικότερα η Ορθοδοξία είναι βέβαια μέρος της πολιτισμικής μας παράδοσης, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να μένουμε προσκολλημένοι σε σχήματα που υπονομεύουν το χαρακτήρα της Ελλάδας ως ένα σύγχρονο κοσμικό-δημοκρατικό κράτος.

Η αλλαγή του εκλογικού νόμου αποτελεί μία από τις βασικότερες κυβερνητικές πρωτοβουλίες. Εσείς συντάσσεστε με την άποψη που στηρίζει έναν αναλογικότερο νόμο ή υπέρ της απλής αναλογικής;

Το κρίσιμο ερώτημα εδώ είναι τι θα πρέπει να διασφαλίζει ένας εκλογικός νόμος. Θα πρέπει από τη μια να διασφαλίζει ότι αποτυπώνονται κατά το δυνατόν πληρέστερα οι στάσεις του εκλογικού σώματος και από την άλλη να επιτρέπει να προκύπτουν από αυτόν σταθερά κυβερνητικά σχήματα. Κυβερνητική σταθερότητα με εκβιασμένη ψήφο δεν είναι δυνατή, τουλάχιστον, επί μακρόν. Με την έννοια αυτή είμαι υπέρ της απλής αναλογικής, ανόθευτης, όπως έχω πει, και χωρίς μπόνους, με ένα κατώφλι ωστόσο εισόδου των κομμάτων στη Βουλή, ώστε να διασφαλίζεται η σταθερότητα από εσκεμμένες προσπάθειες αποσταθεροποίησης.

Αν προωθηθεί η άποψη για την απλή αναλογική, θα προκύψει εκ των πραγμάτων η ανάγκη για κυβερνήσεις συνεργασίας. Με ποιες πολιτικές δυνάμεις θα μπορούσε να συνεργαστεί ο ΣΥΡΙΖΑ;

Οι συμμαχίες για τον σχηματισμό κυβερνητικών σχημάτων θα πρέπει να αποτελέσουν μέρος μιας νέας πολιτικής κουλτούρας. Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα πολιτικών δυνάμεων με τις οποίες θα μπορούσε να συμμαχήσει ο ΣΥΡΙΖΑ για τον σχηματισμό κυβέρνησης, στη βάση πάντα συμφωνιών προοδευτικών μεταρρυθμίσεων. Οι κυβερνητικές συνεργασίες αντανακλούν το νέο κοινωνικό ανάγλυφο. Η έξοδος από την κρίση προϋποθέτει επιλογή ανάμεσα σε δύο ριζικά αντίθετα προγράμματα. Εκείνο που εκφράζει ο νεοφιλελευθερισμός με βασική δύναμη τη ΝΔ και εκείνο της κοινωνικής αναδιανομής με ραχοκοκαλιά τον ΣΥΡΙΖΑ.

Οι δανειστές φαίνεται πως επιθυμούν την πλήρη διάλυση των εργασιακών σχέσεων. Πως θα τους αντιμετωπίσει η κυβέρνηση;

Η κυβέρνηση είναι πολύ συγκεκριμένη: Θα υπερασπιστεί με κάθε τρόπο την αποκατάσταση των εργασιακών σχέσεων και την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεωνστην αξιολόγηση του Φθινοπώρου.

Το νέο μοντέλο ανάπτυξης δεν μπορεί να στηρίζεται στην ακραία νεοφιλελεύθερης προσέγγισης εμμονή στην ελαστικοποίηση της εργασίας, στη μείωση του εργατικού κόστους και στην απορρύθμιση της.