04-08-16 Ομιλία του Υπουργού Παιδείας Nίκου Φίλη στη Βουλή για την ανάγκη δημιουργίας μουσουλμανικού Τεμένους
Αξιότιμες κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είμαι βέβαιος ότι όλοι παρακολουθείτε τις δηλώσεις που έκαναν διάφοροι Γάλλοι πολιτικοί, μεταξύ αυτών και ο Γάλλος Πρωθυπουργός, σχετικά με το Ισλάμ και τη νέα σχέση που πρέπει η Γαλλία να βρει μαζί του. Τον Φεβρουάριο του 2015 η Αυστρία ψήφισε ένα νέο νόμο για τις μουσουλμανικές κοινότητες σε αντικατάσταση ενός παλαιότερου του οποίου οι ρίζες φτάνουν στην εποχή της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας όταν ο Αψβούργος αυτοκράτωρ διοικούσε σημαντικούς μουσουλμανικούς πληθυσμούς στα Βαλκάνια. Όμως και στην Ολλανδία και στην Γερμανία, η συζήτηση για τη σχέση των μουσουλμανικών πληθυσμών με την ολλανδική και γερμανική κοινωνία αντίστοιχα, γίνεται ολοένα και περισσότερο έντονη. Στην Αγγλία το σύνολο των προβλέψεων του ισλαμικού δικαίου για σειρά θεμάτων, και ιδίως κληρονομιών, φαίνεται ότι εφαρμόζεται μέσω ενός παράλληλου «δικαστικού» συστήματος.
Όλες αυτές οι συζητήσεις, αλλά και οι νομοθετικές πρωτοβουλίες, προσπαθούν να απαντήσουν σε τρία κυρίως ζητήματα: α) ποιος χρηματοδοτεί τα Τζαμιά, β) ποιος μορφώνει τους θρησκευτικούς λειτουργούς του Ισλάμ και γ) ποια είναι η σχέση του ισλαμικού δικαίου με τον δικαιϊκό πολιτισμό της Ευρώπης.
Ο πραγματικός ελέφαντας όμως στο δωμάτιο είναι άλλος. Ότι η Ευρώπη δεν έχει αποδεχθεί το γεγονός ότι οι μουσουλμάνοι είναι μια πραγματικότητα. Είναι εδώ, οι περισσότεροι είναι Ευρωπαίοι πολίτες ή νόμιμοι μετανάστες και στην Ευρώπη έχουν βρει ασφάλεια για τη ζωή των ιδίων και των οικογενειών τους, αξιοπρέπεια και ευκαιρίες για ένα καλύτερο μέλλον.
Υποστηρίζουν ορισμένοι ότι η κατασκευή ενός Τεμένους στην Αθήνα θα είναι πόλος έλξης μουσουλμάνων. Διαμαρτυρήθηκαν και διαμαρτύρονται έντονα γιατί είναι πολλοί οι μουσουλμάνοι και έτσι ισλαμοποιείται η πατρίδα μας. Αν τα Τεμένη ήταν πόλος έλξης για τους μουσουλμάνους τότε δεν θα είχε έρθει κανένας μουσουλμάνος στην Αθήνα, θα ήταν όλοι στη Θράκη, στη Ρόδο και στη Κω. Πόλος έλξης είναι οι οικονομικές ευκαιρίες και γι’ αυτό η επιδίωξη της Χρυσής Αυγής να μειωθούν οι μετανάστες έγινε πραγματικότητα στα χρόνια της κρίσης. Η φτώχεια και η οικονομική καταστροφή έφεραν τη μείωση των μεταναστών. Γι’ αυτό και οι άτυποι χώροι προσευχής υπολογίζουμε ότι έχουν μειωθεί κατά 40% τουλάχιστον.
Θέλετε μια «καθαρή» χώρα; Κοιτάξτε γύρω σας ποιες είναι οι «καθαρές» χώρες και πέστε στον ελληνικό λαό την αλήθεια. «Καθαρές» χώρες είναι μόνο οι φτωχές χώρες. Είναι μόνο οι χώρες που κανείς δεν θέλει να πάει εκεί.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ας μην ξεχνάμε ότι οι εθνικοί πόλεμοι στους οποίους πρωταγωνίστησε η Ευρώπη είναι σχετικά πρόσφατο φαινόμενο σε σχέση με τους θρησκευτικούς πολέμους. Γι’ αυτό ο Πάπας έσπευσε με αφορμή την σφαγή του ιερέα στη Γαλλία –για την οποία όλοι δηλώνουμε τον αποτροπιασμό μας- να διευκρινίσει ότι είμαστε σε πόλεμο αλλά όχι σε θρησκευτικό πόλεμο.
Αυτός είναι ο ελέφαντας, κυρίες και κύριοι κι εμείς οφείλουμε να τον δούμε έγκαιρα και να κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε ώστε να μην συμβεί αυτό που επιδιώκουν οι φονταμενταλιστές τύπου ISIS ή Μπρέϊβικ, δηλαδή να μην ζήσουμε έναν θρησκευτικό πόλεμο. Ειδικότερα εμείς στην Ελλάδα που αποτελούμε το σύνορο των δύο κόσμων, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι αν συμβεί ένας τέτοιος πόλεμος, εμείς θα είμαστε μεταξύ εκείνων που θα πληρώσουν το ακριβότερο τίμημα.
Η Ελλάδα στα τρία κύρια ερωτήματα που ανέφερα παραπάνω έχει δώσει τις απαντήσεις της. Στο πρώτο ερώτημα περί τζαμιών, το 2000 ψήφισε νόμο με τον οποίο, ακολουθώντας τις τότε κρατούσες αντιλήψεις στην Ευρώπη, παραχωρούσε έκταση στην Παιανία για να χτισθεί ένα μεγάλο Ισλαμικό Κέντρο, εντός του οποίου θα λειτουργούσε και Τέμενος. Αυτό το Κέντρο θα χτιζόταν με χρήματα ξένων χωρών και θα διοικούνταν από ξένες χώρες. Ο νόμος ψηφίσθηκε διότι το θέμα συνδέθηκε με τους Ολυμπιακούς Αγώνες και τέθηκε ως ένα ερώτημα περί την θρησκευτική ελευθερία των μουσουλμάνων συμπολιτών μας.
Ψηφίσθηκε μεν αλλά δεν εφαρμόσθηκε δε. Δεν είναι η ώρα να αναλύσουμε τους λόγους αλλά ας κρατήσουμε ότι πρώτη η Εκκλησία είχε θέσει το ζήτημα ουσίας περί του τι ακριβώς θα είναι αυτό το Ισλαμικό Κέντρο, ποιος θα το χρηματοδοτεί και ποιος θα το διοικεί.
Το 2006 η χώρα μας έκανε μια νέα επιλογή. Ψήφισε νέο νόμο δίνοντας τη σωστή απάντηση στο ερώτημα αυτό. Αποφάσισε ότι το Τέμενος Αθηνών θα κατασκευαστεί με χρήματα του ελληνικού κράτους και θα διοικείται από διοικητικό συμβούλιο η πλειοψηφία του οποίου θα αποτελείται από εκπροσώπους της Πολιτείας. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτή η ρύθμιση ακροβατεί στα όρια της θρησκευτικής ελευθερίας αλλά την κόκκινη γραμμή, δηλαδή την παραβίαση των θρησκευτικών ελευθεριών, δεν θα την περάσουμε και προχωράμε ήδη στον απαραίτητο σχεδιασμό ώστε οι λεπτές ισορροπίες να τηρηθούν. Η χώρα μας αποφάσισε, επίσης, και το κατέστησε απολύτως σαφές με την τροποποίηση του ν.3512 που ψηφίστηκε το 2011, ότι τόσο ο χώρος όσο και το Τέμενος θα ανήκουν στο ελληνικό κράτος. Δεν χαρίζονται σε κανέναν.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η Εκκλησία της Ελλάδος τόσο επί μακαριστού Χριστοδούλου όσο και επί Μακαριωτάτου Ιερωνύμου, ήταν πάντοτε σύμφωνη με την κατασκευή του Τεμένους υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις που θα εξασφάλιζαν ότι θα λειτουργούσε ως Τέμενος εντός του ελληνικού νόμου και όχι ως μια νησίδα εκτός του ελληνικού νόμου που θα ελεγχόταν από ξένα κέντρα και κεφάλαια. Αυτές τις προϋποθέσεις τις κάλυψε ο νομοθέτης το 2006.
Οφείλω να σας πω ότι όλοι οι Πρωθυπουργοί από το 1894 όταν έγινε η πρώτη συζήτηση για Τέμενος στην Αθήνα ήταν θετικοί και σύμφωνοι για την κατασκευή του. Ακόμα και ο Μεταξάς ακόμα και ο Παπαδόπουλος. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το υποσχέθηκε στους Άραβες αναλαμβάνοντας μια διεθνή δέσμευση για τη χώρα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έπραξε το ίδιο και μάλιστα οι συζητήσεις τότε αφορούσαν μια έκταση στο Μαρούσι. Επί Κώστα Σημίτη ψηφίστηκε ο πρώτος νόμος για την κατασκευή του στην Παιανία. Επί Κώστα Καραμανλή δόθηκε η πλέον σωστή λύση, αυτή που ακολουθούμε και σήμερα, με το ν.3512/2006 που υποστήριξε η Μαριέττα Γιαννάκου. Και με την ευκαιρία αυτή, της οφείλουμε ένα ευχαριστώ. Επί Γιώργου Παπανδρέου ψηφίστηκε η πρώτη τροποποίηση του ν.3512 ώστε να επιλυθούν σειρά γραφειοκρατικών ζητημάτων. Επί δικής μας κυβερνήσεως, ο Λαφαζάνης και ο Μπαλτάς έφεραν την δεύτερη τροποποίηση και εμείς την τρίτη.
Άρα, μια ερώτηση προκύπτει. Αφού τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του ν.3512 για την ίδρυση και λειτουργία του Τεμένους Αθηνών, συμπεριλαμβανομένης της τοποθεσίας κατασκευής του αλλά και των τετραγωνικών μέτρων του εμβαδού του, δεν έχουν αλλάξει γιατί χρειάστηκαν τρεις τροποποιήσεις του νόμου ως σήμερα; Γιατί πρέπει η Βουλή να ψηφίζει –με όλο και μεγαλύτερες πλειοψηφίες είναι η αλήθεια- τροποποιήσεις του νόμου;
Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα, αξιότιμες κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, αναδεικνύει τις πολλαπλές παθογένειες της διοίκησης και του τρόπου με τον οποίο σχεδιάζουμε και υλοποιούμε τις λύσεις.
Ενώ οι κεντρικές πολιτικές επιλογές είναι σωστές και δεν αμφισβητούνται, οι άλλες παράμετροι θέτουν σειρά πρακτικών και γραφειοκρατικών ζητημάτων που φθάνουν στο σημείο να αμφισβητούν την ίδια την υλοποίηση των κεντρικών πολιτικών αποφάσεων.
Δείτε τι ψηφίζουμε σήμερα. Ψηφίζουμε, μεταξύ άλλων, ότι το ενιαίο οικόπεδο χωρίζεται σε δύο τμήματα και οριοθετούμε ένα δρόμο μεταξύ τους. Γιατί η Βουλή ψηφίζει κάτι τέτοιο; Είναι αυτό πολιτικό ζήτημα; Όχι. Αλλά ζητάμε να ψηφιστεί γιατί αν δεν ψηφιστεί τότε η συνήθης διαδικασία θα κρατήσει χρόνια. Και τότε θα έχουμε χάσει τη δυνατότητα να διαχειριστούμε σωστά και με τον καλύτερο τρόπο για το εθνικό συμφέρον και την κοινωνική συνοχή, το πρόβλημα που θέτει η ύπαρξη 200.000 μουσουλμάνων στην Αθήνα.
Εάν δεν θέλουμε να έχουμε τα προβλήματα που έχουν χώρες όπως η Γαλλία ή το Βέλγιο ας μην κάνουμε τα λάθη που εκείνοι έκαναν και τώρα ψάχνουν τρόπους να τα ανασκευάσουν. Έχουμε πολιτική για την διαχείριση του Ισλάμ και αυτή η πολιτική έχει ως βάση της το άρθρο 13 του Συντάγματος και τον ελληνικό νόμο.
Ορισμένοι συμπολίτες μας, προσέφυγαν στο ΣτΕ λέγοντας ότι το άρθρο 3 του Συντάγματος περί επικρατούσας θρησκείας σημαίνει ότι δεν μπορεί το Κράτος να χτίσει ένα Τέμενος και γι’ αυτό ο νόμος 3512/2006 είναι αντισυνταγματικός. Το ΣτΕ απάντησε ότι το άρθρο 3 εξηγείται υπό το φως του άρθρου 13 και γι’ αυτό ο νόμος είναι απολύτως συνταγματικός.
Οι ίδιοι συμπολίτες μας προσέφυγαν και πάλι στο ΣτΕ λέγοντας ότι η κατασκευή του Τεμένους επιβαρύνει το περιβάλλον και πρέπει να προηγούνται περιβαλλοντικές μελέτες, μελέτες κυκλοφοριακών επιπτώσεων κλπ. Υποστήριξαν, δηλαδή, ότι για την κατασκευή ενός οποιουδήποτε χώρου προσευχής –προσοχή, δεν εξαίρεσαν τις Εκκλησίες- πρέπει να γίνονται όλα αυτά. Τι σημαίνει κάτι τέτοιο πρακτικά; Ότι αν γίνονταν δεκτές οι θέσεις τους, πολύ απλά η ανέγερση ενός χώρου προσευχής, συμπεριλαμβανομένων των Εκκλησιών, θα γινόταν πολύ περισσότερο δύσκολη και θα απαιτούσε πολλά περισσότερα χρήματα. Αλλά όταν βάζεις τέτοια προσκόμματα στην ανέγερση χώρων προσευχής, καταλήγεις να παραβιάζεις το άρθρο 13 διότι θρησκευτική ελευθερία χωρίς τη δυνατότητα να έχεις χώρο προσευχής δεν υφίσταται.
Το ΣτΕ πριν ένα μήνα περίπου απάντησε απορρίπτοντας τις αιτήσεις ακυρώσεως. Μπορούσαμε να είχαμε φέρει την συγκεκριμένη ρύθμιση νωρίτερα, όμως θέλαμε να περιμένουμε τις αποφάσεις του ΣτΕ ώστε να τις λάβουμε υπ’ όψιν μας.
Στόχος μας είναι ο νόμος να εφαρμοστεί και για τα Τεμένη στην Αθήνα. Η ύπαρξη άτυπων Τζαμιών είναι ντροπή για τη χώρα και για τους μουσουλμάνους. Είναι, επίσης, κι ένας διαρκής κίνδυνος για την ασφάλεια όλων μας. Το Τέμενος είναι το πρώτο βήμα. Ήδη είμαστε στην πορεία υλοποίησης του δεύτερου βήματος, καθώς ήδη έχουμε δώσει άδειες λειτουργίας σε 4 Τζαμιά, το ένα εκ των οποίων στην Θήβα. Αυτά τα Τζαμιά δεν είναι καινούρια. Λειτουργούσαν επί χρόνια αλλά εμείς πετύχαμε να περάσουν από την γκρίζα ζώνη, στο φως της νομιμότητας.
Η Χρυσή Αυγή, φυσικά, έχει την άποψη ότι δεν πρέπει να υπάρχει κανένα Τζαμί πουθενά στην Αθήνα, είτε δημόσιο είτε ιδιωτικό. Η θέση της είναι προφανώς αντισυνταγματική και ενάντια σε θεμελιώδεις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά αυτό είναι απολύτως σύμφωνο με το ναζιστικό της χαρακτήρα.
Οι υπόλοιποι όμως που δυσπιστούν για το Τέμενος αλλά αποδέχονται την αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας θα ήθελα να σκεφτούν ορισμένα ερωτήματα.
Είναι καλύτερο να λειτουργεί ένα άτυπο τζαμί ή ένα τζαμί με ονοματεπώνυμο, διεύθυνση και ΑΦΜ;
Είναι καλύτερο να λειτουργεί ένα άτυπο τζαμί χωρίς να διασφαλίζεται ότι αν υπάρξει μια πυρκαγιά, δεν θα καούν οι άνθρωποι σαν τα ποντίκια ή να λειτουργεί ένα Τζαμί με άδεια της Πυροσβεστικής υπηρεσίας;
Είναι καλύτερο να λειτουργεί ένα άτυπο τζαμί σ’ ένα παράνομο κτήριο που σ’ ένα σεισμό μπορεί να πέσει και να σκοτωθούν δεκάδες άνθρωποι, ή να λειτουργεί ένα τζαμί σ’ ένα ασφαλές κτήριο;
Είναι καλύτερο να λειτουργεί ένα άτυπο τζαμί χωρίς τουαλέτες με ό,τι αυτό σημαίνει για την υγιεινή του χώρου, ή να λειτουργεί ένα τζαμί με άδεια της διεύθυνσης δημόσιας υγείας;
Τις απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα θα τις βρείτε στην εγκύκλιο για την αδειοδότηση ευκτηρίων οίκων που εκδόθηκε επί Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου και είναι μια πολύ σωστή εγκύκλιος με άρτια νομική επιχειρηματολογία. Αυτή την εγκύκλιο εφαρμόσαμε εμείς και είναι πράγματι περίεργο που βουλευτής της αντιπολίτευσης κατέθεσε ερώτηση εναντίον αυτής της εφαρμογής, ζητώντας μάλιστα να ρωτήσει αν η επιχώρια Μητρόπολη είχε συμφωνήσει. Αγνοούσε ότι η συμφωνία της επιχώριας Μητρόπολης έχει καταργηθεί με νόμο του 2006 από την Μαριέττα Γιαννάκου.
Όπως βλέπετε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ξέρουμε να αναγνωρίζουμε τα σωστά βήματα και να τα ολοκληρώνουμε με τρόπο αποφασιστικό και επιτυχημένο. Όπως το πράξαμε και στην περίπτωση της ίδρυσης της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών στο Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ. Και αυτό ήταν μια προσπάθεια που είχε ξεκινήσει ήδη επί Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου. Αυτή η Εισαγωγική Κατεύθυνση είναι η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα που ανέφερα σχετικά με το ποιος μορφώνει τους θρησκευτικούς λειτουργούς του Ισλάμ.
Προσέξτε, όμως, μια διαφορά μας με άλλα κράτη. Εμείς –και το εμείς περιλαμβάνει και τους προηγούμενους υπουργούς Παιδείας που ανέφερα- δεν φτιάξαμε μιαν ιερατική σχολή ούτε είπαμε ότι για να γίνει κάποιος Ιμάμης πρέπει να σπουδάσει σ’ αυτή την Εισαγωγική Κατεύθυνση. Εμείς δώσαμε τη δυνατότητα να σπουδάσει οποιοσδήποτε το επιθυμεί, την μουσουλμανική θεολογία αφού βέβαια πετύχει στις πανελλήνιες εξετάσεις. Αυτή είναι μια θεμελιώδης διαφορά για το πώς βλέπουμε το Ισλάμ και τους μουσουλμάνους.
Η έλλειψη χρόνου δεν επιτρέπει να μιλήσω για την απάντηση στο τρίτο ερώτημα που έθεσα. Γι’ αυτό θα κλείσω τονίζοντας ότι το άρθρο για το ισλαμικό Τέμενος Αθηνών είναι ένα άρθρο τεχνικού και γραφειοκρατικού χαρακτήρα. Οι πολιτικές αποφάσεις που είναι το πραγματικό ζητούμενο και το πραγματικό πεδίο σύγκρουσης δεν μεταβάλλονται με τη σημερινή ρύθμιση. Έχουν ήδη ληφθεί, έχουν διακομματικό χαρακτήρα, έχουν μακρά ιστορία και η υλοποίησή τους έχει ήδη καθυστερήσει δραματικά με αποτέλεσμα να πλήττεται το εθνικό συμφέρον. Αυτό ειδικά εμείς δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε.
