04-09-16 Συνέντευξη του Νίκου Φίλη στη Καθημερινή

Ο Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Νίκος Φίλης, παραχώρησε συνέντευξη στην Καθημερινή και το δημοσιογράφο Απόστολο Λακασά. Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης:

Θα πρέπει να αισθάνεστε άνετα ενόψει της έναρξης της νέας σχολικής χρονιάς. Ο πήχης βρίσκεται χαμηλά, μετά το περυσινό κάζο επί Μπαλτά-Κουράκη με τα 272 νηπιαγωγεία και δημοτικά κλειστά την ημέρα του αγιασμού.

Κληρονομήσαμε την παράδοση, τα σχολεία επί 30 χρόνια να ανοίγουν με μεγάλες ελλείψεις εκπαιδευτικών ακόμη και βιβλίων, όπως συνέβη επί υπουργίας Διαμαντοπούλου. Επιπλέον η περυσινή κατάσταση, οφείλεται και στις γνωστές ειδικές πολιτικές συνθήκες. Ωστόσο, εάν πέρυσι είχαμε άλλοθι, φέτος δεν ισχύει το ίδιο. Δίνουμε μάχη η χρονιά να ξεκινήσει με τα λιγότερα δυνατά προβλήματα. Έχουμε εξασφαλίσει πιστώσεις για συνολικά 20.800 προσλήψεις αναπληρωτών, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα γίνει πριν την έναρξη του σχολικού έτους στις 12 Σεπτεμβρίου. Επίσης, προσπαθούμε να διορθώσουμε στρεβλώσεις στη διαδικασία υπολογισμού των κενών και των πλεονασμάτων ώστε ο προγραμματισμός των σχολικών μονάδων - στο μεγαλύτερο μέρος του γιατί προφανώς υπάρχουν και ανατροπές - να γίνεται πριν το πρώτο κουδούνι της σχολικής χρονιάς.

Ωστόσο, οι νηπιαγωγοί σας κατηγορούν ότι αυξήσατε το ωράριό τους σε 30 ώρες την εβδομάδα, οι δάσκαλοι ότι μειώσατε τις ώρες του ολοήμερου δημοτικού, οι καθηγητές  υποστηρίζουν ότι το υπουργείο γλιτώνει από την μείωση, κατά τρεις, των ωρών στο γυμνάσιο, πάνω από 2.000 προσλήψεις. Η μείωση των ωρών των Αρχαίων «δένει» με το έλλειμμα σε φιλολόγους. Εάν συνυπολογισθούν άλλες «μικροεξοικονομήσεις» εκπαιδευτικών, ο αριθμός φθάνει στους 2.300. Δεν ισχύουν αυτά;

Το ωράριο των νηπιαγωγών δεν αυξάνεται. Αντιθέτως θεσμοθέτησαμε το διδακτικό ωράριό τους, αίτημα που εκκρεμούσε επί δεκαετίες. Στο Γυμνάσιο, η μείωση των ωρών στα Αρχαία αφορά αποκλειστικά και μόνο τη διδασκαλία από το πρωτότυπο και στην Α τάξη συνοδεύτηκε με αύξηση των ωρών στα Νέα Ελληνικά. Η επιλογή αυτή απορρέει από μια παιδαγωγική αντίληψη και υπηρετεί το στόχο να μάθουν να μιλούν τα παιδιά καλύτερα ελληνικά. Επεξεργαζόμαστε τη συνολική αναμόρφωση των προγραμμάτων διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας. Άλλωστε το θέμα των Αρχαίων διαχρονικά έχει αποτελέσει κεντρικό ζήτημα των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων στη χώρα μας.

Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, καταργήσατε το πρόγραμμα ΕΑΕΠ, που εφαρμόσθηκε στο 40% των δημοτικών - συνολικά 1.437 -, επειδή ήταν ακριβό λόγω των πολλών ειδικοτήτων που απαιτούσε; Αυτό αποτελεί εξίσωση προς τα κάτω.

Η κατάργηση του ΕΑΕΠ και η θεσμοθέτηση του Ενιαίου Τύπου Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου, έγινε για λόγους ισότητας των παιδιών, ισότητας προς τα πάνω. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζουμε την ενιαία παροχή κοινών γνωστικών και διδακτικών αντικειμένων στα δημοτικά όλης της χώρας, από 4θέσια και πάνω (τέχνες, υπολογιστές, ξένη γλώσσα). Αυτό συνδυάστηκε με την κατάργηση της έβδομης ώρας για την οποία η εκπαιδευτική κοινότητα είχε έντονες αντιρρήσεις για την παιδαγωγική χρησιμότητά της, λόγω της κόπωσης των μαθητών και τη μικρή διδακτική διάρκειά της (35 λεπτά). Παιδαγωγικοί λόγοι υπαγόρευσαν και την ελάφρυνση του εβδομαδιαίου προγράμματος του γυμνασίου.

Μα θα γίνουν λιγότερες προσλήψεις από πέρυσι...

Επί κυβέρνησης Σαμαρά το 2014 έγιναν 18.000 προσλήψεις αναπληρωτών, κατά κύματα έως τον Δεκέμβριο. Πέρυσι, 23.000 και φέτος 20.800. Με την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγηση με τους θεσμούς, ανοίγει ο δρόμος για διορισμούς 20.000 εκπαιδευτικών σε βάθος τριετίας αρχής γενομένης από τον Σεπτέμβριο του 2017.

Με ποιο σύστημα; Το σημερινό βασίζεται στους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ, για τους οποίους το 2015 το κυβερνητικό πρόγραμμα μιλούσε για κατάργηση.

Τους επόμενους μήνες θα θεσμοθετήσουμε νέο σύστημα, στο οποίο θα μετράει η μακρά προϋπηρεσία σε θέση αναπληρωτή, που αποτελεί μορφωτικό κεφάλαιο για κάθε εκπαιδευτικό, ενώ θα δοθεί και η δυνατότητα σε νέα παιδιά να εξασφαλίσουν θέση στη δημόσια εκπαίδευση.

Έχετε κάνει λόγο για στρεβλώσεις στη διαχείριση του προσωπικού. Τι ανακαλύψατε, που δεν είχαν δημοσιοποιήσει οι προκάτοχοί σας;

Μιλώ για μικροκομματικές σκοπιμότητες που εξυπηρετούν τη διατήρηση ενός πελατειακού συστήματος, το οποίο οδηγούσε σε μεταθέσεις και αποσπάσεις σε περιοχές (πχ Αττική, Θεσσαλία, Κεντρική Μακεδονία), χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες σε εκπαιδευτικούς. Αυτό παρήγαγε πλεονάσματα, ενώ σε άλλες περιοχές υπάρχουν δραματικά κενά. Σε αυτή την πραγματικότητα συντελούσαν παρασυνδικαλιαστικές συμπεριφορές. Γνωρίζει ο εκπαιδευτικός κόσμος...

Κάνατε λόγο για «λευκές σελίδες στα βιβλία σχολικής Ιστορίας», δηλώνοντας ότι δεν διδάσκονται τα γεγονότα του εμφυλίου πολέμου. Θα προχωρήσετε σε αλλαγή των προγραμμάτων σπουδών;

Για να μάθει ένα παιδί της Γ Λυκείου ότι υπήρξε εμφύλιος πόλεμος στη Ελλάδα πριν από δύο γενιές, πρέπει να φθάσει στην σελίδα 145 του βιβλίου Ιστορίας όπου υπάρχει μία σχετική παράγραφος, όχι πάνω από 200 λέξεις. Και δεν είναι σίγουρο ότι η διδαχθείσα ύλη θα φθάσει έως εκεί. Μιλάμε για μία τραγωδία που έχει στιγματίσει την πορεία του έθνους, της κοινωνίας, του κράτους. Προφανώς είναι ευαίσθητο θέμα και χρειάζεται ψυχραιμία και σεβασμό στα γεγονότα, στον πόνο και τις μνήμες όλων των Ελλήνων. Αλλά εάν η Πολιτεία συνεχίσει να στέκει αμήχανη στα ιστορικά γεγονότα, πώς θα ενισχύσουμε την εθνική αυτογνωσία και συμφιλίωση; Είναι ώρα να προχωρήσουμε σε αλλαγές στα προγράμματα σπουδών της Ιστορίας.

Το σύστημα που προωθείτε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, προβλέπει αύξηση των χρόνων του γυμνασίου σε τέσσερα  και μείωση του λυκείου σε δύο, κατά τα πρότυπα του διετούς International Baccalaureate. Το ίδιο μοντέλο είχε προταθεί επί υπουργίας Άννας Διαμαντοπούλου. Τότε δεν είχε προχωρήσει. Θεωρείται δαπανηρό αφού απαιτεί πολλές ειδικότητες εκπαιδευτικών, ενώ χρειάζεται αλλαγή νοοτροπιών και  διοικητική ανασυγκρότηση των σχολικών μονάδων. Τα έχετε μελετήσει αυτά;

Η μεταρρύθμιση, και δη στην παιδεία και την υγεία, είναι ακριβή υπόθεση. Υπάρχουν πολλές διεθνείς πρακτικές, τις
οποίες θα μελετήσουμε και θα προσαρμόσουμε στην ελληνική πραγματικότητα.Στην Ελλάδα, το σύστημα 4 + 2  δεν είναι εφικτό να εφαρμοσθεί αυτή την στιγμή. Θα αποτελέσει όμως βάση διαλόγου. Θα πάμε βήμα βήμα, ξεκινώντας από την αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών και των μεθόδων διδασκαλίας, κατά προτεραιότητα στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου, με στόχο να περιορισθεί δραστικά η παραπαιδεία και να ενταχθεί μέσα στο σχολείο το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θα απαιτηθούν όμως και άλλες αλλαγές, όπως η αναβάθμιση της τεχνικής-επαγγελματικής εκπαίδευσης, καθώς και οι αναδιαρθρώσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ώστε πχ να γίνεται εισαγωγή των υποψηφίων σε σχολές και όχι σε τμήματα και να ενισχύεται η κινητικότητα των φοιτητών.

Θα αλλάξει το σύστημα πρόσβασης; Μιλούσατε για ελεύθερη πρόσβαση.

Στην πραγματικότητα η ελεύθερη πρόσβαση ισχύει σήμερα, αφού εισάγεταιτο 69% των υποψηφίων. Το θέμα είναι οι όροι εισαγωγής. Οι πανελλαδικές εξετάσεις πρέπει να διατηρήσουν τον αδιάβλητο χαρακτήρα τους. Ωστόσο, ένα νέο σύστημα πρέπει να περιλαμβάνει την αναδιάρθρωση στα ΑΕΙ. Εάν δηλαδή, οι υποψήφιοι εισάγονται σε σχολές - κάτι που θα διευκολύνειτην κινητικότητά τους - ή σε τμήματα με συγκεκριμένο αντικείμενο,όπως τώρα.

Αυτό ήταν και στο νόμο Διαμαντοπούλου, ωστόσο άλλαξε λόγω των αντιδράσεων των ΑΕΙ. Το ίδιο έγινε με τα Συμβούλια που στην πράξη οδηγήσατε σε κατάργηση. Πριν, μιλήσατε για διεθνή πρακτική, τα Συμβούλια είναι θεσμοθετημένα στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών.

Ο νόμος Διαμαντοπούλου είναι στον αντίποδα των δικών μας  προτεραιοτήτων, όχι μόνο διότι εξυπηρετεί τη λογική «πανεπιστήμιο-επιχείρηση» αλλά διότι αποδείχθηκε μη λειτουργικός. Ως προς τα Συμβούλια, τι παρήγαγαν; Πότε αξιολογήθηκαν, πότε έστω αυτοξιολογήθηκαν; Παρατείναμε τη θητεία τους μέχρι το 2017 γιατί θέλαμε η πανεπιστημιακή κοινότητα να αποφασίσει. Σημειώνω τη σύμπτωση: Ορισμένα μέλη συμβουλίων παραιτήθηκαν  την ημέρα ψήφισης του ν/σ για την εκπαίδευση, δίνοντας την εντύπωση πολιτικού αντιπερισπασμού για να βοηθηθεί ο κ Μητσοτάκης. Δεν προκαλέσαμε εμείς την κρίση με τα Συμβούλια. Άλλοι την επέλεξαν.

Θα γίνουν αλλαγές στο νόμο για τα ΑΕΙ;

Υπάρχει αίτημα για επαναφορά του πρυτανικού συμβουλίου, το οποίο είναι εύλογο. Το συζητάμε γιατί αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα διοίκησης των πανεπιστημίων. Επίσης, οι φοιτητές θα μπορούν να συμμετάσχουν στη λειτουργία των πανεπιστημιακών οργάνων, όπως άλλωστε ισχύει σε πολλές άλλες χώρες.

Την ημέρα της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων, για τα ΑΕΙ σας ζήτησα ένα σχόλιο για τον μέσο όρο 1,5 στα 20,  με τον οποίο εισήχθη υποψήφιος. Μιλήσατε για  μεμονωμένο αποτέλεσμα, αλλά παραδεχθήκατε ότι το σύστημα έφθασε στα όρια του. Θα επαναφέρετε το όριο εισαγωγής του 10;

Όχι, αυτό αποτελεί μπάλωμα. Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση, και δη το Λύκειο, χρειάζεται ευρύτερη μεταρρύθμιση.

Λόγω της υποχρέωσης το 2018 η Ελλάδα να έχει πετύχει 3,5% πρωτογενές πλεόνασμα και της πιθανής αδυναμίας της κυβέρνησης να το πετύχει, συντηρείται ένα κλίμα εκλογολογίας.

Αρκετές εκλογές έγιναν τον τελευταίο χρόνο και ο λαός σε όλες επιβεβαίωσε την ίδια πολιτική κατεύθυνση. Η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ για έξοδο από μνημόνια και κρίση υπακούει σε εγχώριους και διεθνείς όρους. Η βασική εσωτερική προϋπόθεση είναι η πολιτική σταθερότητα, που συνδυάζεται με την ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη. Οι άδειες στα κανάλια σηματοδοτούν την υπερίσχυση της νομιμότητα και της διαφάνειας και συνιστούν μια νέα πολιτική αφετηρία για την κυβέρνηση.  Η εξωτερική προϋπόθεση είναι οι αλλαγές στην Ευρώπη. Αυτές τις ημέρες, με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού, πραγματοποιείται η συνάντηση των ηγετών των μεσογειακών χωρών της Ε.Ε. Το 2017 υπάρχουν κρίσιμες εκλογικές μάχες σε μεγάλες χώρες. Συνεπώς μπορούμε να προσδοκούμε σε μία ευρωπαϊκή κινητικότητα που δεν αφορά μόνο τις ευρωπαϊκές κορυφές αλλά και την κοινωνική βάση, καθώς οι εξελίξεις μπορούν να ξαναδώσουν προτεραιότητα στην ελπίδα.

Σας κατηγορούν για ιδεοληψία και πολιτικό αμοραλισμό κατά των ιδιωτικών σχολείων. Γιατί θεωρείτε ότι οι γονείς στέλνουν το παιδί σε ιδιωτικό;

Ίσως να τους εξυπηρετεί, ίσως έχουν τη λανθασμένη αντίληψη ότι είναι καλύτερο από το δημόσιο, ίσως επιθυμούν το παιδί να κάνει γνωριμίες. Δεν καταλαβαίνω γιατί είμαστε ιδεοληπτικοί και πολιτικά αμοραλιστές. Ο ρόλος του υπουργείου είναι η εποπτεία του συνόλου της εκπαίδευσης. Εάν κάποιος οφείλει να απολογηθεί, είναι η ΝΔ, που επέλεξε μαζί με τη Χρυσή Αυγή, μόνοι αυτοί, να καταψηφίσουν τις διατάξεις για την ιδιωτική εκπαίδευση. Στη Βουλή διαμορφώθηκε κλίμα σύγκλισης, για πρώτη φορά σε τόσο εύρος, επί ν/σ του ΣΥΡΙΖΑ. Η ΝΔ, αρνούμενη να υποστηρίξει αλλαγές που είχαν θεσμοθετηθεί επί Κων. Καραμανλή  το 1977, επιβεβαίωσε ότι έχει πρόβλημα ταυτότητας. Ο νεοφιλελευθερισμός του κ. Μητσοτάκη δείχνει να συμμερίζεται την παλαιά κριτική ακραίων κύκλων ότι ο ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός της πρώτης περιόδου της ΝΔ συνιστούσε «σοσιαλμανία». Τώρα στη ΝΔ συζητούν την πρόταση σχολαρχών να δίνει το κράτος κουπόνι, ώστε οι γονείς να επιλέγουν όποιο σχολείο, ιδιωτικό ή δημόσιο θέλουν. Πρόκειται δημόσια χρηματοδότηση των ιδιωτικών σχολείων. Το μέτρο στις λίγες χώρες που εφαρμόστηκε συνοδεύτηκε με υποχώρηση της  χρηματοδότησης προς τη δημόσια εκπαίδευση και δημιούργησε σχολεία πολλών ταχυτήτων, εντείνοντας έτσι τις εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανισότητες. Να ποιοι είναι ιδεοληπτικοί και πολιτικά αμοραλιστές.

Η απόφαση ενός γονιού να στείλει το παιδί του σε  ιδιωτικό σχολείο, έχει νεοφιλελεύθερο ιδεολογικό προσανατολισμό;

Όχι. Υπάρχουν πολλά, καλά ιδιωτικά σχολεία που γνωρίζουν ότι εάν ακολουθούν τη νομιμότητα κερδίζουν τα ίδια. Υπάρχουν και κακά, που προσπαθούν να βγάλουν από τη μύγα ξύγκι, υποβαθμίζοντας τις σπουδές.