17-12-16 Συνέντευξη του Κώστα Γαβρόγλου στην Εφημερίδα των Συντακτών

«Γιατί ένας υποψήφιος φοιτητής Νομικής να μη γνωρίζει Μαθηματικά ή ένας ναυπηγός, Ιστορία; Γιατί και οι δυο να μη γνωρίζουν καλά Ελληνικά αλλά και καλά Αγγλικά;» Με αυτόν τον προβληματισμό ο νέος υπουργός Παιδείας, Κώστας Γαβρόγλου, στην πρώτη συνέντευξη μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, δίνει το στίγμα των προθέσεών του για τις ριζικές παρεμβάσεις που φιλοδοξεί να πραγματοποιήσει στο σύστημα εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση.

Γνωρίζοντας καλά το προφίλ του Ελληνα φοιτητή, ο πανεπιστημιακός Κ. Γαβρόγλου δεν διστάζει να μιλήσει για παρεμβάσεις που θα αλλάξουν την ταυτότητα του συστήματος εισαγωγής στα ΑΕΙ και δεν αφορούν μόνον την κατάργηση των Πανελλαδικών και την αναμόρφωση του πρώτου έτους στα ΑΕΙ.

Για τις επικείμενες αλλαγές στο εξεταστικό αναφέρει ενδεικτικά -αλλά όχι τυχαία- την αναγκαιότητα των Νέων Ελληνικών, της Ιστορίας, των Μαθηματικών, καθώς και της ξένης γλώσσας, λ.χ. των Αγγλικών, για όλους τους υποψηφίους ανεξαρτήτως κατεύθυνσης.

Οσο για τον κ. Ζουράρι, απαντά: «Ο καθένας σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο έχει το δικαίωμα να δοκιμάζει τα όρια ανοχής και αντοχής των άλλων».

• Πιστεύετε ότι πρέπει να μελετηθούν και αλλαγές στα μαθήματα στα οποία θα διαγωνίζονται οι υποψήφιοι για την εισαγωγή στα ΑΕΙ; Πρέπει να έχουν και να εξετάζονται σε ευρύτερες ή εξειδικευμένες γνώσεις (που αντιστοιχούν σε μαθήματα κατευθύνσεων) οι μελλοντικοί φοιτητές;

Είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να γίνει κάτι τέτοιο. Είναι απαραίτητο να αλλάξει όλο το σύστημα πρόσβασης και μαζί και τα μαθήματα στα οποία θα εξετάζονται οι μαθητές. Θα πρέπει βεβαίως να περιμένουμε να δούμε τι θα εισηγηθεί το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, που επεξεργάζεται αυτή τη στιγμή το πλαίσιο για το νέο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Θα ακολουθήσει στη συνέχεια συζήτηση στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής. Ωστόσο, ως γενική κατεύθυνση, θα πρέπει οι φοιτητές να έχουν αφενός εξειδικευμένες γνώσεις, ώστε να διαθέτουν το στοιχειώδες γνωστικό υπόβαθρο για τις σπουδές τους, και αφετέρου ευρύτερες γνώσεις και δεξιότητες (για παράδειγμα, δυνατότητες σφαιρικής και κριτικής προσέγγισης της γνώσης).

Αναφερόμαστε πάντα στα μαθήματα που θα δίνονται σε πανελλαδικό επίπεδο, για την απόκτηση του Εθνικού Απολυτηρίου. Ομως, γιατί ένας υποψήφιος φοιτητής Νομικής να μη γνωρίζει Μαθηματικά ή ένας ναυπηγός, Ιστορία; Γιατί και οι δυο να μη γνωρίζουν καλά Ελληνικά αλλά και καλά Αγγλικά;

Δεν είναι βασικά μαθήματα για όλους αυτά; Φυσικά, αυτή είναι η προσωπική μου άποψη. Ολα αυτά είναι θέματα που θα εξετάσουμε προσεκτικά, πριν διαμορφώσουμε το νέο σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οπως κάναμε και στο Γυμνάσιο, θα πρέπει να προχωρήσουμε σε ορθολογισμό της ύλης.

• Η αξιολόγηση είναι ένα από τα μέτρα που θα προωθηθούν άμεσα. Πότε και πώς ξεκινά, ποιες θα είναι οι φάσεις και τι θα γίνει μέσα στην τρέχουσα σχολική χρονιά; Πότε θα φτάσει στο εκπαιδευτικό προσωπικό και τι δικλίδες ασφαλείας προβλέπει ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα ανταγωνισμού, συγκάλυψης, δημιουργίας νέων συντεχνιών κ.ά.;

Μίλησα κατ' αρχήν όχι για αξιολόγηση, αλλά για αυτο-αξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Πρόκειται για μια εσωτερική διαδικασία της εκπαιδευτικής κοινότητας με την ευρύτερη έννοια.

Θα συμπεριλαμβάνει δηλαδή όχι μόνο τον σύλλογο διδασκόντων, αλλά μ' έναν τρόπο και τους μαθητές, τους γονείς και την τοπική κοινωνία. Θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι είναι μια πρωτοβουλία που αναλαμβάνουμε όχι με τιμωρητική λογική, αλλά σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί μια διαδικασία που θα δίνει τη δυνατότητα στις σχολικές μονάδες να βελτιώσουν οι ίδιες το έργο τους.

Θα γίνεται σε κλίμα εργασιακής ασφάλειας και εμπιστοσύνης, θα αποτελεί τη βάση για αναστοχασμό πάνω στις πρακτικές, τις μεθόδους και την αυτοβελτίωση της εκπαιδευτικής μονάδας.

Θα αναδείξει τις πρωτοποριακές πρακτικές που έχουν ήδη καθιερώσει πολλοί εκπαιδευτικοί στα σχολεία. Σημαντικό, επίσης, είναι ότι, όπως συμβαίνει και κατά την αξιολόγηση των στελεχών της εκπαίδευσης, θα ζητείται η καταγραφή και των ελλείψεων, των υποχρεώσεων τις πολιτείας προς τα σχολεία.

Ολα αυτά βέβαια αποτελούν σκέψεις, ένα πλαίσιο το οποίο σε κάθε περίπτωση θα συζητηθεί με τους εκπαιδευτικούς φορείς. Δεν θα επιβληθεί εκ των άνω και δεν θα εφαρμοστεί πριν από το επόμενο σχολικό έτος.

• Υπάρχουν δεσμοί εμπιστοσύνης με τους εκπαιδευτικούς για να γίνει κάτι τέτοιο;

Τα σημάδια είναι αντιφατικά. Μια κοινωνία που απαξιώνει τους εκπαιδευτικούς και μια πολιτεία που τους εμπαίζει για τόσα πολλά χρόνια δεν δημιουργούν και τις καλύτερες προϋποθέσεις για να υπάρχουν δεσμοί εμπιστοσύνης.

Αν, όμως, οι δεσμοί αυτοί δεν υπάρξουν, αν κυρίως η πολιτεία δεν φροντίσει να πάρει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για να οικοδομήσει αυτούς τους δεσμούς, τότε είναι βέβαιο πως τα αδιέξοδα θα αναπαράγονται.

• Ο,τι αφορά τον ενιαίο τύπο ολοήμερου σχολείου, εξακολουθεί να προκαλεί αντιδράσεις από διάφορες κατηγορίες εκπαιδευτικών. Εξακολουθεί να επικρατεί η άποψη ότι ο προαιρετικός χαρακτήρας του ολοήμερου και προϋποθέσεις, όπως ο αριθμός μαθητών ανά τμήμα (ειδικά στα νηπιαγωγεία), εξυπηρετούν την εξοικονόμηση προσωπικού, την αναστολή λειτουργίας ολοήμερων τμημάτων, τη μετακίνηση αναπληρωτών και εν τέλει την περικοπή των προσλήψεων. Μπορείτε να εξηγήσετε ότι δεν είναι έτσι;

Δεν υπάρχει λόγος να δημιουργούνται τέτοιες ανησυχίες. Η εξάπλωση και γενίκευση του ολοήμερου σχολείου το πιθανότερο είναι να δημιουργήσει νέες ανάγκες σε εκπαιδευτικό προσωπικό και ιδανικά προσλήψεις.

Μάλιστα, από την επόμενη σχολική χρονιά θα επεκταθεί το ολοήμερο σε άλλα 750 μονοθέσια, διθέσια και τριθέσια σχολεία, στα οποία δεν υπήρχε. Το μεγάλο στοίχημα εδώ είναι να κερδηθεί η κοινωνία, οι γονείς, και να πάψει να θεωρείται το ολοήμερο «προαιρετικό» ή αναγκαία λύση για τη φύλαξη των παιδιών όσο οι γονείς είναι στις δουλειές τους. 

Το κρίσιμο είναι να πειστεί το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας ότι στο ολοήμερο επιτελούνται παιδαγωγικές λειτουργίες, οι οποίες όχι μόνον ενισχύουν, αλλά συμπληρώνουν και εμπλουτίζουν το πρωινό πρόγραμμα.

• Είναι γνωστή η θέση σας για τον ενιαίο χώρο στην ανώτατη εκπαίδευση. Πώς θα υπερπηδήσετε την καχυποψία και τα εμπόδια ειδικά από τα ΤΕΙ που θα σηκώσουν και το βάρος της αναδιάταξης του χώρου; Εχουν μελετηθεί προτάσεις συνδιοίκησης και λύσεις για το προσωπικό;

Η διαμόρφωση του Ενιαίου Χώρου στην Ανώτατη Εκπαίδευση είναι ίσως, μαζί με την αλλαγή του Λυκείου και την κατάργηση των Πανελληνίων Εξετάσεων, μια από τις αλλαγές εκείνες που θα αναμορφώσουν το σύνολο του εκπαιδευτικού τοπίου.

Βεβαίως, χρειάζονται συναινέσεις από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς - δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Από την άλλη, πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό σχέδιο, που θα δώσει πνοή τόσο στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και στον τρόπο που λειτουργούν όσο και στις συνολικότερες δυνατότητες για έρευνα και καινοτομία.

Το βασικό σχέδιο είχε κατατεθεί τους προηγούμενους μήνες, τόσο στο πόρισμα της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων όσο και σε αυτό του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου. Από εκεί και πέρα, η επεξεργασία των κατευθύνσεων αυτών στις λεπτομέρειές του θα προκύψει μέσα από συστηματικές συζητήσεις με τα Πανεπιστήμια, τα ΑΤΕΙ και τα Ερευνητικά Ιδρύματα.

Εδώ και 25 χρόνια είναι παγωμένες οι σχέσεις ανάμεσα σε αυτούς του τρεις θεσμούς. Καιρός είναι να αρχίσουν να συζητούν μεταξύ τους, αλλιώς θα συνεχίσουμε να είμαστε μια κατακερματισμένη εκπαιδευτική και ερευνητική κοινότητα, όπου θα κυριαρχούν διαμάχες για τα επαγγελματικά δικαιώματα.

Από τη διαδικασία αυτή είμαστε πεπεισμένοι ότι θα προκύψουν και οι συναινέσεις, κυρίως γιατί πρόκειται για διαδικασία από την οποία θα βγουν όλοι κερδισμένοι. Πάνω απ’ όλα θα ευνοηθούν οι σπουδές και θα ενισχυθεί η δυνατότητα της χώρας για σχεδιασμό και συμμετοχή σε μεγάλα ερευνητικά προγράμματα και για ρεαλιστική αναπτυξιακή στρατηγική βασισμένη στην έρευνα, την τεχνολογία και την καινοτομία.

• Η αναδιάταξη του χώρου της ανώτατης εκπαίδευσης τίθεται με μνημονιακούς όρους. Η πρώτη (επί Αρβανιτόπουλου) θεωρήθηκε και από τους ίδιους τους θεσμούς αποτυχημένη. Ποιος είναι ο παράγοντας επιτυχίας;

Οτι δεν πάει άλλο. Το λέω με μεγάλη στενοχώρια, αλλά οι θεσμοί της ανώτατης εκπαίδευσης και της έρευνας δείχνουν σημάδια κούρασης, εξάντλησης της δυναμικής τους και γραφειοκρατικοποίησης. 

Για πολλά φταίει η πολιτεία και κυρίως εκείνες οι κυβερνήσεις που εξάντλησαν τις νεοφιλελεύθερες εμμονές τους στις ρυθμίσεις για τα ΑΕΙ.

Το κλειδί για την επιτυχία είναι να προχωρήσουμε σε σαφείς ρυθμίσεις, που θα αποτρέπουν τη δημιουργία πλεγμάτων διαπλοκής, να επιβραβεύσουμε τις εξαιρετικές πρακτικές που έχουν ήδη καθιερωθεί στα χρόνια που πέρασαν και να ανοίξουμε τις πόρτες σε νέους επιστήμονες. Ολα αυτά δεν μπορεί να γίνουν χωρίς ευρείες συναινέσεις σε πολιτικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο.

• Με τι χρήματα θα καταφέρετε να υλοποιήσετε όσα λέτε;

Ο πρωθυπουργός σε λίγες μέρες θα ανακοινώσει τη σύσταση μιας επιτροπής που θα μελετήσει τα οικονομικά των εκπαιδευτικών θεσμών και θα προσδιορίσει τις υλικές ανάγκες τους. Αυτό δεν έχει γίνει ποτέ μέχρι τώρα. Παράλληλα, θα υπάρξει η πολιτική δέσμευση ότι σε ένα βάθος τριετίας θα καλυφθούν αυτές οι ανάγκες.

• Είπατε ότι γνωρίζεστε πολλά χρόνια με τον Κώστα Ζουράρι και έτσι μπορείτε να αποκωδικοποιείτε αυτά που λέει. Επειδή οι περισσότεροι που τον ακούν ή τον διαβάζουν δεν τον γνωρίζουν τόσο καλά, πώς πιστεύετε ότι θα λειτουργήσει ο αμετάφραστος Ζουράρις στη δημόσια διοίκηση και δη ως μέλος της κυβέρνησης; Εχετε μιλήσει γι' αυτό μαζί του; Μιλήσατε και για την επίμαχη δήλωση;

Ο καθένας σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο έχει το δικαίωμα να δοκιμάζει τα όρια ανοχής και αντοχής των άλλων.