03-05-17 Συνέντευξη του υπουργού Παιδείας Κ. Γαβρόγλου στην εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" και στο Νίκο Μάστορα
Ο Κώστας Γαβρόγλου απαντώντας στα απογοητευτικά στοιχεία για την εκπαίδευση στη χώρα μας, τα οποία ανέδειξε η μεγάλη έρευνα των «ΝΕΩΝ» τις προηγούμενες ημέρες, υπερασπίζει την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ στον χώρο της Παιδείας, επιμένει ότι θα γίνουν μόνιμες προσλήψεις χωρίς όμως να δεσμεύεται ως προς τον χρόνο και το πλήθος και προαναγγέλλει επέκταση του Ολοήμερου Σχολείου από το ερχόμενο έτος σε 830 ολιγοθέσια δημοτικά. Ακόμα, ανακοινώνει τη μετατροπή των λυκείων σε πολυκλαδικού τύπου σχολεία με αναβάθμιση των τάξεων Β’ και Γ’, διδακτορικά από τα ΤΕΙ, 500 νέες θέσεις διδασκόντων στα ΑΕΙ και θέσπιση επαγγελματικών δικαιωμάτων για 195 τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ που ακόμα δεν έχουν.
Στην αιτιολογική έκθεση πρόσφατης τροπολογίας για την πρόσληψη αναπληρωτών αναγράφεται ότι «οι ισχύοντες δημοσιονομικοί περιορισμοί καθιστούν αδύνατο (σ.σ. έως το 2019) τον διορισμό μόνιμων εκπαιδευτικών». Οι μόνιμες προσλήψεις πάνε για το 2020;
Κάτι τέτοιο δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Αναπληρωτές εκπαιδευτικοί χρειάζονται ανεξάρτητα από τις μόνιμες προσλήψεις και θεωρήσαμε ότι δεν υπάρχει λόγος κάθε χρόνο να ψηφίζουμε νέα τροπολογία. Από αυτό όμως δεν συνάγεται ότι δεν θα γίνουν μόνιμοι διορισμοί μέχρι το 2020. Οι μόνιμοι διορισμοί παραμένουν σταθερός στόχος του υπουργείου και εξετάζουμε τρόπους να τους πραγματοποιήσουμε. Γνωρίζετε όμως ότι πάντα θα υπάρχει ανάγκη, έστω και για λίγους διορισμούς αναπληρωτών.
Κατά τη ΔΟΕ, η κατάργηση των σχολείων Ενιαίου Αναμορφωμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος (ΕΑΕΠ) στέρησε από τους μαθητές ενός 12θέσιου σχολείου 60 διδακτικές ώρες μαθημάτων εβδομαδιαίως για εξοικονόμηση εκπαιδευτικών. Τι απαντάτε;
Ούτε αυτό ισχύει. Αντιθέτως, ο νέος ενιαίος τύπος Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου που αντικατέστησε τα σχολεία Ενιαίου Αναμορφωμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος, διατηρεί τα θετικά στοιχεία του ΕΑΕΠ με εμπλουτισμό και επέκταση των γνωστικών αντικειμένων, που τώρα προσφέρονται σε όλους τους μαθητές. Επίσης, αυξάνονται οι ώρες διδασκαλίας σε σύγκριση με αυτές που υπήρχαν στα σχολεία, που δεν λειτουργούσαν με το αναμορφωμένο πρόγραμμα. Σχεδιάζουμε παρόμοια παρέμβαση το επόμενο σχολικό έτος στα υπόλοιπα 830 ολιγοθέσια (μονοθέσια, διθέσια και τριθέσια) σχολεία που έχουν μόνο έναν δάσκαλο και βρίσκονται στις εσχατιές της πατρίδας μας. Σε αυτά θα προσπαθήσουμε από την επόμενη χρονιά θα δώσουμε τη δυνατότητα να συγκροτήσουν και ολοήμερο τμήμα. Ελπίζω η Διδασκαλική Ομοσπονδία να μη θέλει να επανέλθουμε σε ένα ελιτίστικο σχολείο που ήταν για λίγους και δεν μπορούσε για αντικειμενικούς λόγους να επεκταθεί σε όλα τα δημοτικά. Με τις δικές μας πρωτοβουλίες επεκτάθηκε το Ολοήμερο Σχολείο από τις 1.337 μονάδες στις οποίες λειτουργούσε, σε 4.500. Ας είμαστε ευχαριστημένοι για κάτι θετικό που έγινε και ας μη μεμψιμοιρούμε.
Το Ολοήμερο Σχολείο έχασε τον ενιαίο εκπαιδευτικό χαρακτήρα του και μετατρέπεται σε απλή φύλαξη;
Κατηγορηματικά δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Απόδειξη ότι η αποχώρηση των μαθητών δεν γίνεται αυθαίρετα, σε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Οι ώρες αποχώρησης έχουν οριστεί με τρόπο που να ανταποκρίνεται στην ολοκλήρωση μιας ενότητας δράσης στο Ολοήμερο. Προβλέπεται για πρώτη φορά υποχρεωτική διδακτική ώρα κάθε ημέρα της Μελέτης - Προετοιμασίας για την επόμενη ημέρα. Προβλέπεται επίσης μία υποχρεωτική διδακτική ώρα κάθε ημέρα Δραστηριοτήτων (Εικαστικά ή Μουσική ή Αθλητισμός, ή Θεατρική Αγωγή ή ΤΠΕ ή ξένη γλώσσα). Οι δραστηριότητες της απογευματινής ζώνης συμβάλλουν σημαντικά στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Με αυτή την έννοια, η στήριξη και η γενίκευση του Ολοήμερου Σχολείου αποτελεί κεντρική μας προτεραιότητα. Επίσης έχει αρχίσει σε περίπου 200 δημοτικά προσπάθεια παροχής ζεστού γεύματος στους μαθητές που φοιτούν στο Ολοήμερο Πρόγραμμα, με στόχο την επόμενη χρονιά να επεκταθεί σε περισσότερα σχολεία. Δεν θέλω να πω ότι δεν υπάρχουν προβλήματα και πάντως προσπαθούμε να τα βελτιώνουμε. Αν κάποιοι έχουν μαγικές λύσεις θα τους παρακαλούσα να μας τις μεταφέρουν.
Στα νηπιαγωγεία, χιλιάδες προνήπια μένουν εκτός προσχολικής αγωγής ή σε ιδιωτικές δομές επειδή ούτε η σημερινή κυβέρνηση ούτε οι προηγούμενες ικανοποίησαν το αίτημα για δίχρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή.
Η ένταξη του συνόλου των νηπίων 4-6 ετών στη δομή της υποχρεωτικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αποτελεί σημαντικό στοιχείο του συνολικού μεταρρυθμιστικού σχεδίου που θα παρουσιάσουμε τέλη Ιουνίου. Στόχος μας είναι όχι μόνο να διευρυνθεί και να γενικευθεί η διετής υποχρεωτική φοίτηση των νηπίων Α’ και Β’ ηλικίας στην προσχολική αγωγή, αλλά και να εφαρμόσουμε αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα, εισάγοντας νέες εκπαιδευτικές μεθόδους. Είναι ένα θέμα που έχει αναδειχθεί πολιτικά από την προηγούμενη σχολική χρονιά μέσα από το περιεχόμενο του στόχου της 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Επίσης, σας διαβεβαιώνω ότι στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας μας η ένταξη των προνηπίων στις δομές του δημόσιου νηπιαγωγείου έχει επιτευχθεί. Οπου υπάρχουν ακόμα δυσκολίες οφείλεται στην ανυπαρξία κατάλληλων υποδομών, αφού επί δεκαετίες δεν έγινε ο ανάλογος σχεδιασμός, παρά την ύπαρξη επί 30 χρόνια πακτωλού χρημάτων, τα οποία δεν αξιοποιήθηκαν από τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Σε πιάνει η ψυχή σου όταν συνειδητοποιείς πόσο πολλά πράγματα θα μπορούσαν να είχαν γίνει όλα αυτά τα χρόνια, αλλά τα χρήματα εξανεμίστηκαν. Και τώρα κάποιοι έρχονται χωρίς ντροπή και ζητάνε και τα ρέστα!
Σύμφωνα με στελέχη της ΟΛΜΕ, πάλι, «παρά τις εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ για ριζική αύξηση των δαπανών για την Παιδεία, οι περικοπές για τη λειτουργία των σχολείων αγγίζουν το 40% σε σχέση με την προ Μνημονίου περίοδο». Ψέμα;
Δεν αντιλέγει κανείς ότι η εκπαίδευση και η υγεία είναι οι τομείς που κατ’ εξοχήν έχουν πληγεί από την οικονομική κρίση. Είναι σωστό αυτό. Ας αναγνωρίσουμε, όμως, ότι από φέτος έχει υπάρξει για πρώτη φορά αύξηση της χρηματοδότησης στην Παιδεία κατά 5% και αντιστράφηκε η τάση μειώσεων. Μικρή μεν η αύξηση, αλλά δείχνει ότι υπάρχει αντιστροφή της πτωτικής πορείας. Ωστόσο, οι περικοπές στις οποίες αναφέρεστε, σε καμία περίπτωση δεν αφορούν μείωση προσωπικού. Ο,τι κενά δημιουργούνται από τις συνταξιοδοτήσεις εκπαιδευτικών, έχουν καλυφθεί από αναπληρωτές. Δεσμευόμαστε για μόνιμους διορισμούς, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έχουν μείνει τα σχολεία χωρίς δασκάλους. Από την άλλη, σχετικά με τα λειτουργικά έξοδα, αυτά αφορούν τη χρηματοδότηση που παίρνουν από τους δήμους. Παρότι αναμφίβολα έχουν δημιουργηθεί σοβαρές ελλείψεις, θέλω να είναι σαφές ότι αναγνωρίζουμε την τόσο έντονη προσπάθεια των σχολείων που συνεχίζουν να λειτουργούν κάτω από αυτές τις τόσο δύσκολες συνθήκες – και αυτό το οφείλουμε κατά κύριο λόγο στους εκπαιδευτικούς μας.
Υπάρχει όμως και μια ιδιαίτερα θετική εξέλιξη: πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας συγκροτήθηκε Επιτροπή Μελέτης των Οικονομικών της Εκπαίδευσης, που περιλαμβάνει τη μελέτη των οικονομικών από τα προνήπια μέχρι και τα διδακτορικά, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών και του ανθρώπινου δυναμικού. Πρώτος στόχος είναι να καταλήξουμε στις ανελαστικές ανάγκες που έχει το σύνολο του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Και να κάνουμε δημόσια έκκληση να δεσμευτούν όλα τα κόμματα, σε μια τριετία να κλείσει η ψαλίδα ανάμεσα σε αυτά που δαπανώνται σήμερα και στις ανελαστικές ανάγκες.
Για το νέο λύκειο προετοιμάζεται μικρός κορμός μαθημάτων και τα πολλά επιλεγόμενα. Ωστόσο, λένε εκπαιδευτικοί, στα μικρά και μεσαία σχολεία τα περισσότερα επιλεγόμενα δεν θα διδάσκονται λόγω της μη συμπλήρωσης του απαραίτητου αριθμού μαθητών. Ανοίγει ο δρόμος για κινητικότητα μαθητών και καθηγητών;
Δεν συζητάμε για κινητικότητα μαθητών και καθηγητών. Πράγματι, μιλάμε για ένα είδος «πολυκλαδικών» σχολείων, τα οποία εξ ορισμού είναι ακριβά σχολεία. Ωστόσο, οι αλλαγές θα γίνουν στοχευμένα και σταδιακά, στο πλαίσιο πάντα των δυνατοτήτων μας και με μικρά, σταθερά βήματα. Η γενική πολιτική μας για την Παιδεία διαπνέεται από τολμηρές προτάσεις για αλλαγές και συντηρητικά βήματα για την υλοποίησή τους. Εχει όμως τεράστια σημασία να ανασυστήσουμε τις τελευταίες δύο τάξεις του λυκείου, που σήμερα σχεδόν δεν υπάρχουν. Θέλουμε να έχουμε ένα «κανονικό λύκειο» ή όχι; Θέλουμε να επιτελεί το σχολείο τη λειτουργία του ή θα ανεχθούμε τη βαθμιαία ακύρωσή του; Εμείς θέλουμε να βλέπουμε το σχολείο ως «όλον», οι εκπαιδευτικές διεργασίες στις διαφορετικές τάξεις να αλληλοσυμπληρώνονται και, βέβαια, να έχουν οι μαθητές τις δυνατότητες για επιλεγόμενα μαθήματα. Κυρίως, όμως, να έχουν λιγότερα μαθήματα στα οποία θα εμβαθύνουν περισσότερο.
Στα ΤΕΙ, πρόεδροι λένε ότι την τελευταία οκταετία έχουν υποστεί μειώσεις στο σύνολο των επιχορηγήσεων που σωρευτικά φθάνει το 70%. Πώς να λειτουργήσουν έτσι;
Αναγνωρίζουμε πλήρως τις δυσκολίες λειτουργίας που έχουν προκύψει από τη μείωση των επιχορηγήσεων όχι μόνο στα ΤΕΙ αλλά στο σύνολο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, η εικόνα την τελευταία διετία έχει αλλάξει. Πέρα από το ότι έχουν αυξηθεί συνολικά τα κονδύλια για την παιδεία, κατά περίπτωση έχουν χορηγηθεί σε τμήματα πρόσθετα κονδύλια για κάλυψη δαπανών λειτουργίας και φοιτητικής μέριμνας. Η κατάσταση είναι δύσκολη, πρέπει όμως να αναγνωρίζουμε και τα βήματα προόδου που έχουν γίνει προς την κατεύθυνση βελτίωσης της κατάστασης. Επιπλέον να σημειώσω ότι αρχίσαμε μια ιδιαίτερα σημαντική συζήτηση με τα ΤΕΙ: ζητάμε από τους προέδρους να μας μεταφέρουν τους προβληματισμούς των τμημάτων ως προς τα κριτήρια που θα πρέπει να υπάρχουν για να δοθεί η δυνατότητα να εκπονούν διδακτορικά και τα τμήματα των ΤΕΙ.
Επίσης πολλά ιδρύματα και τμήματα αδυνατούν να καλύψουν το διδακτικό έργο τους ύστερα και από τη μείωση του αριθμού έκτακτου εκπαιδευτικού προσωπικού...
Τα πράγματα αλλάζουν σε θετική κατεύθυνση και εδώ: δρομολογούνται ήδη οι εκλογές των 500 μελών διδακτικού προσωπικού που για πρώτη φορά ύστερα από έξι χρόνια έλαβαν τα ΑΕΙ. Πολλά τμήματα αρχίζουν τις διαδικασίες προκήρυξης και των επόμενων 500. Επιπλέον τα προγράμματα απόκτησης διδακτικής εμπειρίας με αμοιβή για νέους επιστήμονες έχουν δώσει πρόσθετη ανάσα στα πανεπιστήμια όπως και ο σχετικά μεγάλος αριθμός υποτροφιών για υποψήφιους διδάκτορες και μεταδιδακτορικούς ερευνητές, ενώ και ο νέος τρόπος πρόσληψης των διδασκόντων στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο δείχνουν πως κάνουμε ό,τι μπορούμε για να δώσουμε ένα μήνυμα ότι η εμπλοκή των νέων επιστημόνων στα εκπαιδευτικά και ερευνητικά τεκταινόμενα του τόπου μας είναι πολύ υψηλά στην ατζέντα μας.
Με τα επαγγελματικά δικαιώματα των τμημάτων ΤΕΙ που εδώ και χρόνια δεν έχουν τι γίνεται;
Από τα περίπου 400 τμήματα των ΑΕΙ και των ΤΕΙ, τα 195 δεν έχουν δικαιώματα. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις κατάφεραν και αυτό το πρωτοφανές: να ιδρύουν τμήματα και οι απόφοιτοι να μην έχουν επαγγελματικά δικαιώματα. Εμείς ζητήσαμε τα τμήματα που θεραπεύουν ομοειδή γνωστικά αντικείμενα να συνεννοηθούν μεταξύ τους και να μας στείλουν τις προτάσεις τους. Ανταποκρίθηκαν 150 από τα 195 τμήματα. Εχει συγκροτηθεί μία επιτροπή στην οποία συμμετέχουν και εμπειρογνώμονες ειδικευμένοι στο ευρωπαϊκό δίκαιο. Εμείς θα συγκρίνουμε τις προτάσεις τους με τις προδιαγραφές των αντίστοιχων επαγγελμάτων στην Ευρώπη, θα γίνουν άμεσα οι απαραίτητες αλλαγές και θα προχωρήσουμε χωρίς καθυστέρηση στη νομοθέτηση.
Στα ΑΕΙ πρυτάνεις υποστηρίζουν ότι εκτός από τη μακροχρόνια υποχρηματοδότηση, φραγμό στο έργο τους αποτελεί η εξομοίωση του θεσμικού πλαισίου που τα διέπει με εκείνο της κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης...
Με το νομοσχέδιο που ανακοινώσαμε πολλές αρμοδιότητες που μέχρι τώρα τις είχε το υπουργείο Παιδείας, όπως όλα όσα έχουν σχέση με τις προκηρύξεις και την επικύρωση της εκλογής μελών διδακτικού προσωπικού, μεταφέρονται στα ΑΕΙ και με αυτό τον τρόπο μειώνεται δραστικά η γραφειοκρατία. Αυτή την εβδομάδα υπάρχει η τελική συνάντηση με το υπουργείο Οικονομικών για την απλούστευση των διαδικασιών στις επιτροπές ερευνών των ΑΕΙ. Αναγνωρίζουμε το πρόβλημα και γι’ αυτό τον λόγο το υπουργείο Παιδείας έχει δεσμευτεί για την ορθολογικοποίηση της διοίκησης των πανεπιστημίων.
Ακόμα μιλούν για κίνδυνο αύξησης, αντί μείωσης, του λεγόμενου brain drain και για ελλιπή φοιτητική μέριμνα. Απαντήσεις;
Δεν νομίζω ότι είναι σκόπιμο να κινδυνολογούμε, ειδικά όταν οι εικασίες διαψεύδονται από την πραγματικότητα, όταν έχουμε πάρει τις πολύ συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που ήδη έχω αναφέρει παραπάνω ως προς τις νέες υποτροφίες και θέσεις στα ΑΕΙ. Τον τελευταίο χρόνο είναι πολλές και σημαντικές οι πρωτοβουλίες του υπουργείου που στοχεύουν ακριβώς στην αντιστροφή του φαινομένου του brain drain. Τα προγράμματα για απόκτηση διδακτικής εμπειρίας για τους νέους ερευνητές, το δικαίωμα των νέων ερευνητών να προτείνουν ερευνητικά προγράμματα των οποίων την επιστημονική ευθύνη θα έχουν οι ίδιοι, οι υποτροφίες για διδακτορικά και μεταπτυχιακά είναι μερικές μόνο από αυτές. Ταυτόχρονα, δίνεται μεγάλη έμφαση στην υποστήριξη της έρευνας, της καινοτομίας και της ανάπτυξης, με επίκεντρο τις ανάγκες ανά περιφέρεια και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, που θα δώσει ανάσα και προοπτική στους νέους επιστήμονες κρατώντας τους στη χώρα ή και ενθαρρύνοντας την επιστροφή τους από το εξωτερικό.
Τέλος μια ερώτηση που απασχολεί χιλιάδες γονείς με παιδιά δημοτικού. Χιλιάδες μαθητές κουβαλούν καθημερινά τσάντες με βάρος επικίνδυνο για τις ηλικίες τους. Θα ληφθεί επιτέλους μια πραγματική μέριμνα για να ελαφρύνουν;
Και εδώ πρέπει να αναζητηθούν σοβαρές ευθύνες: γιατί μείναμε τόσο πίσω, ενώ οι αντίστοιχες προτάσεις είχαν γίνει ήδη την εποχή των παχειών αγελάδων; Γιατί κάποιοι προχώρησαν σε πλουσιοπάροχα προγράμματα αγοράς υλικού, όμως, με πολύ προβληματική παιδαγωγική λειτουργία; Εμείς επιμένουμε ότι η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών δεν πρέπει να προσανατολίζεται αποκλειστικά στην αγορά υλικού, αλλά στη χάραξη μιας εκπαιδευτικής πολιτικής όπου η αγορά υλικού θα ενισχύσει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Για να μην είμαι άδικος, έχουν γίνει πολλά βήματα. Αλλά σε κάθε βήμα καλούμαστε να είμαστε προσεκτικοί, να μην αρχίσει πάλι ένα νέο πάρτι με προμήθειες κ.τ.λ., που θα δίνει την εντύπωση εκσυγχρονισμού των υποδομών και το οποίο σε λίγα χρόνια δεν θα έχει παίξει τον παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό ρόλο που καλείται να παίξει. Ελπίζω στο συνολικό σχέδιο που θα ανακοινώσουμε τέλη Ιουνίου να έχουμε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
