07-01-19 Η ομιλία του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κώστα Γαβρόγλου στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής

Χρόνια πολλά, σε όλους.

Στις 19 Δεκεμβρίου, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε ένα συγκεκριμένο σύστημα διορισμού, το οποίο θέλουμε να καταθέσουμε στην Επιτροπή. Ελπίζουμε να κατατεθεί σήμερα η τροπολογία αυτή. Δεν θέλω να μιλήσω τώρα για την τροπολογία, θα μιλήσουμε όταν κατατεθεί. Κύριε Πρόεδρε, προτείνω σχετικά με τους φορείς να προσκληθούν και οι εκπαιδευτικοί, προφανώς, έτσι ή αλλιώς και είναι εμπειρία μας, που δεν περιορίζουμε τον αριθμό των φορέων σε αυτό που τυπικά περιορίζεται.

Πρώτον, (το σύστημα διορισμού) ήταν σε διαβούλευση, ενώ δεν έχουμε υποχρέωση να έχουμε σε διαβούλευση τροπολογία, παρόλα αυτά την βγάλαμε σε διαβούλευση. Δεύτερον, δεν θα υπάρχει κανένα διαφορετικό σχέδιο από αυτό της διαβούλευσης και θα ακούσουμε εδώ τη συζήτηση, για να δούμε τις όποιες βελτιωτικές προσθήκες και αλλαγές που μπορούν να γίνουν.

Κυρίες και κύριοι, το νομοσχέδιο που θα συζητήσουμε αυτές τις μέρες, σχετίζεται με μία μεταρρυθμιστική προσπάθεια εκ μέρους της κυβέρνησης, η οποία έχει δύο σκέλη. Το ένα είναι το γενικότερο, που είναι ο ενιαίος χώρος έρευνας και εκπαίδευσης και το δεύτερο, είναι στο πλαίσιο ακριβώς του ενιαίου χώρου να υπάρξει μια συζήτηση για το μέλλον της ανώτατης εκπαίδευσης, που έχει να γίνει εδώ και πολλές δεκαετίες. Στην διάρκεια αυτών των δεκαετιών, έχουν γίνει ριζικές αλλαγές και ως προς την δομή της ανώτατης εκπαίδευσης και ως προς τα προτάγματα της και ως προς τους στόχους της και στην Ευρώπη και στη χώρα μας, γιατί ουσιαστικά έχουν αλλάξει οι κοινωνίες και έχουν άλλου είδους απαιτήσεις, από τους θεσμούς.

Θα ήθελα να υπενθυμίσω, ότι η συζήτηση για το μέλλον της ανώτατης εκπαίδευσης γίνεται μετά από έναν νόμο που ψηφίσαμε τον Αύγουστο 2017, ο οποίος είχε σχέση με τα διοικητικά ζητήματα των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Ήταν η ορθολογικοποίηση των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών, κάτι για το οποίο είχαμε ακούσει όχι πολύ κολακευτικά σχόλια, αλλά που η ίδια η πραγματικότητα έρχεται να ανατρέψει. Είναι η ίδρυση των νέων διετών προγραμμάτων των σπουδών. Αυτός είναι ένας νέος θεσμός στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα οποία θα παρέχουν τα επαγγελματικά πιστοποιητικά ευρωπαϊκών προδιαγραφών και στα οποία θα έχουν ελεύθερη πρόσβαση οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ και αυτά θα είναι σε συνεννόηση και ως αποτέλεσμα συνεργασιών με παραγωγικές διαδικασίες, εκτός πανεπιστημίου. Είναι τα αγγλόφωνα προγράμματα σπουδών. Ήδη προχωράει η ίδρυση ενός τμήματος στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, που θα είναι αγγλόφωνη και το συγκεκριμένο νομοσχέδιο προβλέπει και ένα άλλο τμήμα στα Τρίκαλα.

Είναι η ίδρυση των πανεπιστημιακών ερευνητικών κέντρων και των πανεπιστημιακών ινστιτούτων, που είναι επίσης ένας νέος θεσμός. Είναι η ίδρυση των πρότυπων αγροτικών και τεχνολογικών πάρκων, ήδη έχει θεσμοθετηθεί κάτι τέτοιο στην Άρτα το πλαίσιο της νέας αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και προβλέπεται τώρα και στην Εύβοια και βεβαίως είναι η αναβάθμιση των δομών για τη δια βίου εκπαίδευση.

Αυτό είναι το πλαίσιο που καθορίζει τη νέα κατάσταση στα Α.Ε.Ι. και όπως γνωρίζετε, αλλά καλό είναι να το επαναλάβουμε, γιατί και αυτό προσθέτει στο πλαίσιο στο οποίο αναφέρθηκα, υπάρχει μια αναβάθμιση των ΕΠΑΛ, που έπαιξε καίριο ρόλο το μεταρρυθμιστικό σχέδιο της κυβέρνησής μας με τον υφυπουργό τον κ. Μπαξεβανάκη και το συνεχίζουμε τώρα με πρόσθετες πρωτοβουλίες με υπεύθυνη την κυρία Τζούφη. Για πρώτη φορά μετά από δέκα χρόνια δόθηκαν 1000 θέσεις καθηγητών στα Πανεπιστήμια. Αυτό έχει γίνει για πρώτη φορά μετά από τόσο καιρό. Έχει γίνει όταν ήταν υφυπουργός η κυρία Αναγνωστοπούλου και υπουργός ο κ. Φίλης. Πέρυσι υπήρξε 45% αύξηση στα οικονομικά των Πανεπιστημίων και των Τ.Ε.Ι.. Δόθηκαν σχεδόν 1000 υποτροφίες για υποψήφιους διδάκτορες και μεταδιδάκτορες. Τα ερευνητικά προγράμματα του ΕΛΙΔΕΚ νομίζω τα παρακολουθείτε και είναι από τα πολύ σημαντικά στοιχεία της ερευνητικής πολιτικής, η χρηματοδότηση της οποίας έχει ξεπεράσει το 1% του Α.Ε.Π. και ο κ. Φωτάκης θα έχει πολλά να πει. Νομοθετήσαμε τη δυνατότητα μετάταξης από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στα Α.Ε.Ι. διδακτορούχων. Δίνουμε τη δυνατότητα χορήγησης διδακτορικών τίτλων στα Τ.Ε.Ι. μετά από συγκεκριμένες αξιολογήσεις. Αυτά έρχονται να κλειδώσουν μαζί με τις θεσμικές πρωτοβουλίες που είχαμε πάρει.

Πρέπει να είμαστε σαφείς με ποια κριτήρια γίνεται αυτή η αναβάθμιση και η συζήτηση για το μέλλον της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα μας. Έχουμε βρει μια κατάσταση απόρροια του σχεδίου Αθήνα, η οποία πραγματικά είχε «στραμπουλίξει» την Ανώτατη Εκπαίδευση. Δεν θέλω να αναφερθώ ούτε να είμαι σε αντιπαράθεση -εκτός αν προκληθώ- για το θέμα του σχεδίου Αθήνα, πλην όμως το σημαντικότερο, αν θέλετε, διακύβευμα μιας μεταρρύθμισης στον όποιο εκπαιδευτικό χώρο, στην όποια εκπαιδευτική βαθμίδα είναι οι ενδιάμεσες καταστάσεις, οι λεγόμενες μεταβατικές καταστάσεις. Άρα δεν είναι μόνο το τελικό αποτέλεσμα, αλλά και τι μέτρα παίρνει κανείς για να μπορέσει να εξασφαλίσει τον τελικό στόχο.

Εμείς εδώ, λοιπόν, λέμε ότι κατά κύριο λόγο τα κριτήρια μας είναι τα ακαδημαϊκά κριτήρια τα οποία συζητιούνται σε ομάδες εργασίας, που για πρώτη φορά γίνονται από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει. Δηλαδή, σε ό,τι κάναμε μέχρι τώρα ακολουθήσαμε -κατά τεκμήριο, όχι 100%, αλλά κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό- και σίγουρα υιοθετήσαμε την κουλτούρα που μας ήρθε από ομάδες εργασίας που έγιναν και τα άτομα που στελέχωναν αυτές τις ομάδες εργασίας ήταν άτομα που τα ίδια τα Πανεπιστήμια και τα ίδια τα Τ.Ε.Ι. πρότειναν, δεν ήταν δικές μας επιτροπές και από το Υπουργείο Παιδείας υπήρχε μόνον ένα άτομο.

Η συζήτηση, λοιπόν, για το μέλλον της Ανώτατης Εκπαίδευσης, μέσα από αυτή τη διαδικασία, έχει τρία σκέλη. Έχει την ίδρυση νέων τμημάτων, που αυτό σημαίνει δηλαδή τον εκσυγχρονισμό και την ίδρυση νέων επιστημονικών περιοχών, που στο μεταξύ έχουν δημιουργηθεί, έχουν ωριμάσει διεθνώς και που δεν τις έχουμε ή τις έχουμε και δεν τις έχουμε σε τόσες πολλές μονάδες.

Το δεύτερο είναι συγκεκριμένες συνέργειες ανάμεσα στους δύο τομείς της ανώτατης εκπαίδευσης, των Τ.Ε.Ι. και των Πανεπιστημίων, διότι και τα Τ.Ε.Ι. είναι ανώτατη εκπαίδευση. Και βεβαίως, στη δημιουργία νέων ερευνητικών φορέων, που συμπληρώνουν τους ερευνητικούς φορείς που είναι εκτός των Πανεπιστημίων.

Υπάρχει μια συζήτηση, που καλό είναι να τη βάλουμε στο τραπέζι και είναι μια συζήτηση, που έρχεται τώρα στη χώρα μας, ενώ στην Ευρώπη έχει κλείσει αυτή η συζήτηση. Και είναι η συζήτηση περί Ανώτατων Τεχνολογικών Ιδρυμάτων ή Πανεπιστημίων Εφαρμοσμένων Επιστημών. Εδώ και πολύ καιρό, έπαψε πια να υπάρχει αυτός ο αυστηρός διαχωρισμός, που υπήρχε παλαιότερα, ανάμεσα στις καθαρές επιστήμες και τις εφαρμοσμένες. Τώρα θεωρούν, σχεδόν οι πάντες, ότι είναι κάτι το ενιαίο.

Δεύτερον, δεν υπάρχει πια ίδρυση Πανεπιστημίων Εφαρμοσμένων Επιστημών, γιατί αυτά που ιδρύθηκαν, κυρίως στη δεκαετία του ’60, για διαφορετικές ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας, ήταν Ιδρύματα, τα οποία δεν έκαναν ούτε έρευνα, δεν έδιναν ούτε διδακτορικά και μάλιστα και το διδακτικό προσωπικό δεν είχε ούτε τα προσόντα που έχουν τα Πανεπιστήμια. Το λέω αυτό, διότι το να λέμε ότι, σήμερα πρέπει να ιδρύσουμε στη χώρα μας τέτοιου είδους θεσμούς, είναι κάτι που έχει ξεπεραστεί στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο.

Υπάρχουν, βεβαίως, Ιδρύματα, τα οποία ονομάζονται Τεχνολογικά Ινστιτούτα. Το ΜΙΤ είναι ένα τέτοιο. Το Imperial College του Λονδίνου είναι ένα τέτοιο. Όμως, είναι ιστορικές ονομασίες παρά οτιδήποτε άλλο.

Μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία που γίνεται στην Ευρώπη και από την οποία η χώρα μας δεν μπορεί να λείψει, είναι μια πρωτοβουλία που θα φέρει ριζικότατες αλλαγές, χωρίς να είναι σαφές αν αυτές οι ριζικές αλλαγές θα είναι όλες καλές ή θα έχουν και αρκετά αρνητικά στοιχεία. Όμως, είναι τέτοιου επιπέδου, που η ιστορία θα δείξει πού θα ισορροπήσουν. Είναι, αν θέλετε, η «απ-εδαφοποίηση» των πανεπιστημίων.

Ιστορικά, τα πανεπιστήμια είναι ταυτισμένα με πόλεις. Τώρα πια υπάρχουν πρωτοβουλίες και έχει προκηρυχθεί αυτή η δράση της Ε.Ε., όπου Πανεπιστήμια σε διαφορετικές τοπικότητες θα συνενωθούν, για να δίνουν και προπτυχιακά διπλώματα. Και είναι προφανές ότι, λόγω της τεχνολογίας, η διοίκηση είναι δυνατόν να γίνει. Δεν είναι εκεί το θέμα, αλλά είναι μια νέα πραγματικότητα στην Ευρώπη και είναι μια πραγματικότητα, από την οποίαν, πρώτον, δεν μπορούμε να μένουμε έξω.

Το δεύτερο είναι ότι πρέπει το μεταρρυθμιστικό μας σχέδιο να επιφέρει μια ισορροπία ανάμεσα στα Πανεπιστήμια της Περιφέρειας και τα Πανεπιστήμια του Κέντρου. Υπάρχει μια, αν θέλετε, «υποβάθμιση» -σε εισαγωγικά - των Πανεπιστημίων της Περιφέρειας και των Τ.Ε.Ι., προφανώς. Και άρα, πάρα πολλές φορές, η έμφαση στο να υπάρχουν τμήματα, κυρίως από τοπικούς παράγοντες, είναι για λόγους οικονομικούς. Δηλαδή, για να μπορούν να υπάρχουν φοιτητές, να υπάρχει κατανάλωση και τα λοιπά. Αυτό, όπως καταλαβαίνουμε, δεν μπορεί να είναι κάτι που να ενισχύσει τη μακροβιότητα αυτών των θεσμών.

Αυτό, λοιπόν, που λέμε, είναι να κάνουμε το παν, ώστε να μπορέσουμε να ισορροπήσουμε την Περιφέρεια με το Κέντρο, ως προς την παρεχόμενη εκπαίδευση, ως προς το κύρος της και υποκειμενικά στους πολίτες αυτής της χώρας. Και βεβαίως, αυτό -όπως καλά γνωρίζουμε όλοι- θέλει και θέσεις, θέλει και χρήματα.

Πέραν από τις χίλιες θέσεις που έχουν δοθεί, εξασφαλίζουμε έναν πρόσθετο αριθμό θέσεων, όπως δημόσια δεσμευτήκαμε στη διάρκεια της συζήτησης για τα Γιάννενα και τα Ιόνια. Αυτά θα τα πούμε και στην Ολομέλεια, για τα τρία ιδρύματα τα οποία συζητάμε.

Νομοθετήσαμε, λοιπόν, την ίδρυση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, νομοθετήσαμε τη νέα αρχιτεκτονική του Ιονίου Πανεπιστήμιου, που τώρα πια είναι σχεδόν σε όλα τα Ιόνια Νησιά μαζί με τις συνέργιες με το Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων.

Επίσης, νομοθετήσαμε τη νέα αρχιτεκτονική του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, που μαζί με το Τ.Ε.Ι. Ηπείρου και τα νέα τμήματα που ιδρύουμε, το αγροδιατροφικό πάρκο και το πανεπιστημιακό ερευνητικό κέντρο, που απλώνεται και στην περιοχή της Ηπείρου, αλλά, πολύ σημαντικότερα, αναβαθμίζεται σε πάρα πολλά επίπεδα.

Θέλω να είναι κάτι σαφές και νομίζω ότι σε αυτό θα υπάρχει διακομματική συμφωνία. Δε μπορεί να γίνει οτιδήποτε εάν δεν εξασφαλίσει τη συναίνεση των διοικήσεων των ιδρυμάτων. Είναι πολύ καλό και πολύ ενάρετο να υπάρχουν τοπικοί παράγοντες, δήμαρχοι και σύλλογοι, να διεκδικούν διάφορα πράγματα και απολύτως νόμιμο προφανώς, αλλά, στο τέλος της ημέρας, πρέπει από τώρα να έχουμε συναίνεσή αυτών που θα διαχειριστούν την επόμενη μέρα το εξαιρετικά σύνθετο αυτό εγχείρημα, για να μπορέσει να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο.

Οι προτάσεις που έχουμε, κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, είναι προτάσεις που έχουν τις συναινέσεις των συγκλήτων και πολλών άλλων συλλογικών οργάνων.

Το νέο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας θα έχει μια έντονη επιστημονική δραστηριότητα στο Βόλο, στη Λάρισα, στη Λαμία, τη Λάρισα και την Καρδίτσα, για τα οποία θα συζητήσουμε στην κατ' άρθρον συζήτηση.

Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών προχώρησε, νομίζω πρέπει να το πούμε, σε μια τολμηρή και ιδιαίτερα σημαντική πρωτοβουλία με πρωτοποριακά γνωστικά πεδία στην Εύβοια, το Συγκρότημα Εύριπος, μαζί με την ίδρυση ενός τεχνολογικού πάρκου παράλληλα με την ίδρυση νέων τμημάτων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Επίσης, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, με απόφαση της Συγκλήτου, μας έκανε ένα σύνολο προτάσεων, από τις οποίες έχουμε αποδειχθεί τις περισσότερες. Επίσης, απλώνεται και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο στο Καρπενήσι, στη Θήβα και την Άμφισσα.

Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, γιατί θέλω να είμαι πάρα πολύ σαφής, διατυπώνει ένα αίτημα για ίδρυση κτηνιατρικού τμήματος. Σήμερα, Κτηνιατρική έχει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Καρδίτσα, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, όπως, επίσης και από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Προτείνουμε να υπάρξει μια αντιπροσωπευτική ομάδα εργασίας επιστημονική, για να συζητήσει τη δημιουργία νέων κτηνιατρικών τμημάτων πέραν αυτών των δύο, ακριβώς, επειδή η κτηνιατρική είναι ένα τμήμα που θέλει πάρα πολύ σοβαρές επενδύσεις και σε ανθρώπινο δυναμικό και σε χρήματα.

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο έχει άλλα τέσσερα, κατά τη γνώμη μας, ιδιαίτερα σημαντικά θέματα, για τα οποία δε θα μιλήσω πολύ, όταν έρθει η ώρα θα τα αναλύσουμε.

Πρώτον, το Παλλημνιακό Ταμείο. Το Παλλημνιακό Ταμείο είναι ένα Νομικό Πρόσωπο στη Λήμνο, έχει μια ιστορία από την εποχή των Παλαιολόγων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, το νομικό του καθεστώς ήταν ασαφέστατο και εμείς, για πρώτη φορά, ορθολογικοποιούμε αυτό το νομικό καθεστώς και έχουμε μάλιστα και ένα συγκεκριμένο τρόπο να συγκροτείται η διοικούσα επιτροπή, όπου ένα ποσοστό της διοικούσας επιτροπής θα είναι μετά από εκλογή των πολιτών της Λήμνου.

Το δεύτερο είναι, ότι από τον Σεπτέμβριο του 2019 τα νηπιαγωγεία και η Α` Δημοτικού, από 25 μαθητές θα πάνε στους 22. Είναι ένα αίτημα, εδώ και χρόνια, της εκπαιδευτικής Κοινότητας να μειωθούν οι μαθητές, θα αρχίσουμε να το κάνουμε από τον Σεπτέμβριο του 2019.

Και δύο τελευταίες ρυθμίσεις. Η μία είναι ότι ρυθμίζουμε, επιτέλους, το θέμα των αμετάθετων. Είναι γνωστό, πως οι αμετάθετοι είναι άνθρωποι που ταλαιπωρήθηκαν πάρα πολλά χρόνια, που είχαν δικαίωμα να πάνε εκεί που θέλανε να πάνε και με υπουργικές αποφάσεις, αυτοί «μπήκαν στη γωνία» και διορίστηκαν κάποιοι άλλοι. Έχουμε μια ρύθμιση, που όλοι οι αμετάθετοι θα έχουν το δικαίωμα, που είχαν τότε που άνοιξε το ζήτημα αυτό, πριν πολλά χρόνια.

Τέλος, διορίζουμε όλους τους δικαιωθέντες στα δικαστήρια από τον διαγωνισμό του ΑΣΕΠ του 2008. Ξέρετε ότι στον διαγωνισμό του 2008, μετά και λόγω κρίσης, αλλά και λόγω άλλων αποφάσεων, δεν διορίστηκαν αυτοί που έπρεπε να διοριστούν. Προσέφυγαν κάποια άτομα στο Συμβούλιο της Επικρατείας και δικαιώθηκαν και προσέφυγαν, πολλά περισσότερα, στα διοικητικά Εφετεία, τα οποία επίσης τους δικαίωσαν. Εμείς θα διορίσουμε σε μόνιμες θέσεις αυτούς που δικαιώθηκαν και αυτούς που στα διοικητικά Εφετεία, επίσης δικαιώθηκαν, χωρίς να τους ταλαιπωρούμε με νέες δικές. Καταλαβαίνω ότι υπάρχει- και το γνωρίζει ο κ. Θηβαίος, μου το υπενθύμισε προηγουμένως- ένας μικρός αριθμός, γύρω στους 25, που δεν έχουν δικαιωθεί από τα διοικητικά Εφετεία. Είμαι σίγουρος ότι θα υπάρξει μια λύση και για αυτά τα άτομα.

Αυτό είναι το νομοσχέδιο. Καλή μας συζήτηση και σας ευχαριστώ πολύ.

Η δεύτερη τοποθέτηση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων Κ.Γαβρόγλου στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων