07-02-17 Η στήριξη της Έρευνας σε συνθήκες κρίσης

Μια πλήρη εικόνα για την πολιτική της κυβέρνησης, όσον αφορά τη διαμόρφωση της Έρευνας στη χώρα, παρουσίασε κατά την 83η Σύνοδο των Πρυτάνεων των Ελληνικών Πανεπιστημίων στην Αλεξανδρούπολη, ο Αν. Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης.

Ο κ. Φωτάκης στην εισήγησή του κατά τη διάρκεια των εργασιών της Συνόδου επισήμανε ότι η Γνώση που προκύπτει από την Έρευνα αφενός στηρίζει την Κοινωνία να σταθεί όρθια μέσα στην κρίση διευρύνοντας τους πνευματικούς της ορίζοντες, αφετέρου αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της Οικονομίας της Γνώσης. Ο σχεδιασμός που έχει γίνει αποσκοπεί στη στήριξη και της Εφαρμοσμένης Έρευνας που συνδέεται με τις ανάγκες της αγοράς σήμερα, δηλαδή την στήριξη της υπάρχουσας οικονομίας αλλά και την βασική έρευνα που προέρχεται από την επιστημονική περιέργεια, έχει μακροπρόθεσμο ορίζοντα και προάγει τον μετασχηματισμό της Οικονομίας.

Οι τρείς άξονες για την υλοποίηση της πολιτικής αυτής περιλαμβάνουν:

α. Τη δημιουργία ελκυστικών ευκαιριών για Έρευνα και επιστημονικών θυλάκων που ευνοούν την υλοποίηση υψηλής στάθμης ερευνητικών πρωτοβουλιών.

β. Τη λειτουργία της Πολιτείας ως υποστηρικτή και ρυθμιστή δράσεων, τις οποίες δεν μπορεί να στηρίξει ο ιδιωτικός τομέας λόγω του μεγάλου επιχειρηματικού κινδύνου που εμπεριέχουν.

γ. Τη συνεισφορά της Πολιτείας ως «εμπνευστή» στην ανάπτυξη εμβληματικών πρωτοβουλιών που χαρακτηρίζονται από μεγάλη προστιθέμενη επιστημονική και οικονομική αξία.

Μια σειρά θεσμικών και νομικών παρεμβάσεων έχουν ήδη υλοποιηθεί προς την κατεύθυνση αυτή. Για παράδειγμα ο νόμος 4386/2016 για την Έρευνα που ψηφίστηκε τον περασμένο Μάιο βελτιώνει τις εργασιακές συνθήκες και τις κάνει ελκυστικές για νέους ερευνητές, οι οποίοι πλέον έχουν το δικαίωμα να επιλέγουν το είδος της σύμβασης που επιθυμούν (σύμβαση εργασίας ή σύμβαση έργου) και να είναι αυτοί οι ίδιοι Επιστημονικοί Υπεύθυνοι για την υλοποίηση ερευνητικών έργων που έχουν προτείνει και έχουν κριθεί θετικά.

Αυτό το τελευταίο μέτρο επιτρέπει την ανάδειξη της δημιουργικότητας των νέων επιστημόνων και δημιουργεί προοπτικές για την μελλοντική τους πορεία. Τα μηνύματα που υπάρχουν πιστοποιούν ότι έχει ήδη γίνει ένθερμα αποδεκτό.

Σημειώνεται ότι οι παρεμβάσεις αυτές αναμένεται να προσελκύσουν «νέο αίμα» μέσα στο ακαδημαϊκό /ερευνητικό σύστημα σε συνδυασμό με την έγκριση πλήρωσης μετά από πολλά χρόνια 1000 νέων θέσεων μελών ΔΕΠ για τα Πανεπιστήμια και 100 νέων θέσεων Τακτικού Προσωπικού Ερευνητών για τα Ερευνητικά Κέντρα, κατά τη διετία 2017-18.

Όσον αφορά την ένταση δαπανών για Έρευνα και Καινοτομία, όπως τόνισε ο Αν. Υπουργός για την Έρευνα και Καινοτομία, κατά το 2015, έτος ιδιαίτερα δύσκολο οικονομικά, οι συνολικές δαπάνες για την Έρευνα στη χώρα, πλησίασαν το 1% του ΑΕΠ, ποσό που αντιστοιχεί σε αύξηση κατά 200 εκ. ευρώ περίπου σε σχέση με το 2014.

Ταυτόχρονα, έγινε αναφορά στις υπάρχουσες χρηματοδοτικές πηγές που είναι:

α) Ο Τακτικός Προϋπολογισμός (αυξήθηκε κατά 30% για την Έρευνα το 2016) και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων με αύξηση από 97 εκ. ευρώ το 2014, σε 148 εκ. ευρώ για το 2016.

β) Το πρόγραμμα της Ε.Ε για την Έρευνα Ορίζοντας 2020, όπου η Ελλάδα βρίσκεται στη 10η θέση όσον αφορά την προσέλκυση ανταγωνιστικών προγραμμάτων, γεγονός που καταδεικνύει τον δυναμισμό και το υψηλό επίπεδο των Ελλήνων ερευνητών και

γ) Το ΕΣΠΑ 2014-2020. Το ΕΣΠΑ, το οποίο παρά τις διάφορες δομικές και γραφειοκρατικές δυσκολίες που υπάρχουν μπορεί να αποδώσει σημαντικούς πόρους ύψους 1,2 δισ. Ευρώ, σε δράσεις Έρευνας και Καινοτομίας.

Το νέο στοιχείο, η παρέμβαση της Κυβέρνησης σε αυτό το ερευνητικό τοπίο, είναι η δημιουργία του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) και η αξιοποίηση πόρων που προέρχονται από δανειακή σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μία βαθειά διαρθρωτική τομή στον χώρο της Έρευνας και δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες και προοπτικές για νέους επιστήμονες, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό στις σημερινές συνθήκες κρίσης.

«Είναι μία συγκεκριμένη πολιτική επιλογή της Κυβέρνησης. Αυτοί οι πόροι, με τρόπο εμπροσθοβαρή, θα προσδώσουν στο ακαδημαϊκό οικοσύστημα πρόσθετους πόρους ύψους 240 εκατομμυρίων ευρώ κατά την επόμενη τριετία. Συνολικά οι δράσεις του ΕΛΙΔΕΚ αναμένεται να υποστηρίξουν για τα επόμενα 3 χρόνια περισσότερους από 4000 νέους επιστήμονες με συστηματικές προσκλήσεις για τη διεξαγωγή ερευνητικών έργων και να αποτελέσουν ένα πρώτο βήμα για την ανατροπή της μεγάλης φυγής επιστημόνων στο εξωτερικό. Ήδη έχει ξεκινήσει αυτή η προσπάθεια με τις πρώτες προκηρύξεις θέσεων για υποψήφιους διδάκτορες και ερευνητικών έργων για τη στήριξη μεταδιδακτόρων ερευνητών και ερευνητριών. Προσβλέπουμε το ΕΛΙΔΕΚ να γίνει θεσμός επιστημονικής και ερευνητικής ποιότητας, να συνεισφέρει ουσιαστικά και με τρόπο αποτελεσματικό στην ανάδειξη του ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτει η χώρα και στην επιδίωξη της Αριστείας».

Ένα ακόμη όφελος προκύπτει από την συμπληρωματικότητα των δράσεων του ΕΛΙΔΕΚ με εκείνες του ΕΣΠΑ με τρόπο που επιτρέπει την διαμόρφωση μιας πλήρους και ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής για την ΄Ερευνα για πρώτη φορά στη χώρα.

Τέλος ο Αν. Υπουργός παρουσίασε στους πρυτάνεις το σχέδιο του Υπουργείου Οικονομίας και του ΥΠΠΕΘ για την δημιουργία Υπερταμείου Συμμετοχών, με την συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων και του Ελληνικού Δημοσίου.

Το Υπερταμείο αυτό θα περιλαμβάνει τρία Ταμεία:

Καταρχάς το λεγόμενο Ταμείο «Παράθυρο Kαινοτομίας» το οποίο θα διευκολύνει την μετατροπή ερευνητικών αποτελεσμάτων σε επιχειρήσεις. Αυτό θα γίνει με κεφάλαια σποράς και συνεπενδύσεις από το Ταμείο. Πέρα από την χρηματοδότηση, το Ταμείο θα παρέχει τα κατάλληλα εργαλεία για μεταφορά τεχνολογίας και επιτάχυνσης της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων.

Το Ταμείο «Πρώιμο στάδιο» που θα στηρίζει καινοτόμες επιχειρήσεις στα πρώτα τους βήματα και τέλος

το Ταμείο «Ανάπτυξης» με στόχευση την μεγέθυνση μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Οι ελάχιστοι διαθέσιμοι πόροι του Υπερταμείου Συμμετοχών είναι στην παρούσα φάση 260 εκ. ευρώ συνολικά. Το ποσό αυτό αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά με την προσέλκυση πρόσθετων κεφαλαίων από διεθνή πιστωτικά ιδρύματα και ιδιώτες επενδυτές, προσφέροντας μόχλευση της τάξης του 1δισ. ευρώ.

Το σχέδιο αυτό αποτελεί μία συγκροτημένη, συστηματική και ολοκληρωμένη αναπτυξιακή προσπάθεια για την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και ιδεών και την τόνωση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας με τρόπο που για πρώτη φορά εφαρμόζεται στη χώρα.

«Με τον τρόπο αυτό χτίζεται βήμα προς βήμα η Οικονομία της Γνώσης, χωρίς στρεβλώσεις και παρενέργειες, όπως συχνά συνέβαινε στο παρελθόν», ανέφερε ο κ. Φωτάκης και κατέληξε: «Φιλοδοξούμε να διαμορφώσουμε θεσμούς και δομές μακράς πνοής που να δημιουργούν ευκαιρίες και θύλακες επιστημονικής και επιχειρηματικής ποιότητας, για την έμπνευση, τόνωση και ανάδειξη του επιστημονικού ερευνητικού δυναμικού της χώρας, χωρίς άνωθεν περιορισμούς, παρεμβάσεις και αγκυλώσεις».