13-12-17 Ομιλία του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κ. Γαβρόγλου στο Μέγαρο Μουσικής για τα 180 χρόνια από την ίδρυση του ΕΜΠ

Κε Πρόεδρε, κε Πρύτανη, Κυρίες και Κύριοι, ευχαριστώ καταρχήν για την πρόσκληση και θα μου επιτρέψετε να μοιραστώ κάποιες σκέψεις, ελπίζω όχι πολύ προσωπικές, με αφορμή τα 180 χρόνια από την ίδρυση του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Φέτος, όπως πολλοί και πολλές γνωρίζετε, τα δύο κορυφαία Ιδρύματα της χώρας μας, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών όπως και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο γιορτάζουν τα 180 χρόνια από την ίδρυσή τους, μία πορεία απολύτως ταυτισμένη όπως είπε και ο κ. Πρύτανης με την πορεία της χώρας και όπου στην ιστορία αυτών των δύο Ιδρυμάτων αποτυπώνονται και οι καλές και οι δύσκολες μέρες που πέρασε ο τόπος μας. Δεν θα ήθελα να μιλήσω για την ιστορία του Ιδρύματος γιατί νομίζω ειδικά για την Πολιτεία έχει πολύ μεγάλη σημασία τέτοιες επέτειοι να είναι μία ευκαιρία να μοιραστούμε έναν προβληματισμό για το αύριο αυτών των Ιδρυμάτων. Και το αύριο του ΕΜΠ είναι συνυφασμένο με έναν πυρήνα προβληματισμού που ανέπτυξε και ο κ. Πρύτανης και έχει απόλυτη σχέση με τον χαρακτήρα και την κοινωνική λειτουργία της Τεχνικής Εκπαίδευσης στη χώρα. Μέσα σε μία πολιτική προσπάθειας συγκρότησης του ενιαίου χώρου Έρευνας και Εκπαίδευσης που προωθούμε τα τελευταία δυόμισι χρόνια, είμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με κάτι πάρα πολύ χαρακτηριστικό των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων. Ίσως περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον χώρο κάνεις προσπάθειες με τη βεβαιότητα ότι οι πραγματικότητες για τις οποίες σχεδιάζει κανείς, θα είναι σχεδόν ξεπερασμένες μόλις πάνε να εφαρμοστούν. Αυτές οι αλλαγές είναι αλλαγές για τις οποίες  πρέπει να συζητήσουμε πάρα πολύ και πολύ συστηματικά και θα αναφερθώ για ορισμένες αργότερα, γιατί είναι αλλαγές πρωτόγνωρες, αλλαγές ενδεχομένως που έχουν το αντίστοιχό τους στον 15o και 16ο αιώνα και θα εξηγήσω για ποιον λόγο το λέω αυτό. Επειδή υπάρχουν και ορισμένες αντιθέσεις με τα Ιδρύματα, ανάμεσα στα Ιδρύματα και την Πολιτεία. Και επειδή ο χώρος ειδικά της Ανώτατης Εκπαίδευσης είναι ένας χώρος συγκρουσιακής συνύπαρξης και συνθέσεων διαφορετικών αντιλήψεων, εμείς προσπαθούμε και επιδιώκουμε  την αναβάθμιση όχι μόνο των Πανεπιστημίων και των Πολυτεχνείων μας αλλά και των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας. Ήταν το αποπαίδι της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Είναι ένα πράγμα στο οποίο πρέπει να σκύψουμε με σεβασμό και σοβαρότητα γιατί στις πλάτες των ΚΑΤΕ στην αρχή και των ΤΕΙ στη συνέχεια, παίχτηκαν πολιτικά παιχνίδια τοπικών κοινοτήτων και της κεντρικής πολιτικής ζωής για τα οποία δεν πρέπει να σιωπήσουμε. Αναφέρθηκε ο κ. Πρύτανης για την αναγνώριση των πενταετών σπουδών ως integrated master. Και το κάναμε με τον τελευταίο νόμο που ψηφίστηκε τον Αύγουστο γενναιόδωρα, χωρίς δεύτερες σκέψεις. Οι απόφοιτοι όμως του Πολυτεχνείου και το ίδιο το Πολυτεχνείο μαζί με δικαιώματα έχουν και υποχρεώσεις. Και για πρώτη φορά έχουμε συγκροτήσει ομάδες εργασίες στις οποίες συμμετέχουν και απόφοιτοι των Πολυτεχνείων και απόφοιτοι των ΤΕΙ χωρίς να τσακωθούν για την ώρα για να λύσουμε ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που ταλανίζει αυτή την κοινωνία και το οποίο ακούει στο όνομα των επαγγελματικών δικαιωμάτων. Δυστυχώς, για λόγους που έχουμε εξηγήσεις, αλλά που δεν είναι της ώρας, είμαστε μία συντεχνιοποιημένη κοινωνία. Η συντεχνιοποίηση της κοινωνίας αν δεν σταματήσει, είναι ο βασικότερος εχθρός της δημοκρατίας μας. Πυρήνας της συντεχνιοποίησης είναι το θέμα των επαγγελματικών δικαιωμάτων. Ξέρω ότι είναι ένα θέμα που προκαλεί μεγάλα πάθη, αλλά νομίζουμε ότι επιτέλους ήρθε η στιγμή κυρίως μετά τη σωστή και πρέπουσα αναγνώριση των πενταετών πτυχίων ως επίπεδο 7, να αρχίσει να επιλύεται αυτό το πρόβλημα που θα μου επιτρέψετε να πω ότι δεν τιμά τη δημοκρατική μας κοινωνία, ιδιαίτερα στους χώρους των επαγγελματικών σωματείων. Εδώ πρέπει να χαιρετίσω την πολύ σημαντική συμβολή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και του Πρύτανη προσωπικά, στη διάρκεια προετοιμασίας του νόμου, για τη διευθέτηση αυτών των προβλημάτων. Τώρα ο Πρύτανης ζήτησε να αυξηθεί η χρηματοδότηση. Ο λόγος που δεν δίνουμε λεφτά τόσον καιρό δεν είναι επειδή τα έχουμε και δεν τα δίνουμε, ελπίζω να είναι σαφές αυτό. Και ελπίζω να είναι σαφές ότι η γραφική της χρηματοδότησης άρχισε να αντιστρέφεται από την περασμένη χρονιά. Ας πούμε λοιπόν ότι όντως υπήρξε τρομερή μείωση της χρηματοδότησης, περίπου 35% στην καλύτερη των περιπτώσεων-αλλά πολύ περισσότερο πολλές φορές-αλλά γνωρίζουμε ότι ήδη από τον Σεπτέμβριο έχει αντιστραφεί αυτό το κλίμα. Και όχι το κλίμα μόνο, αλλά και η υλική υπόσταση του κλίματος αυτού. Ως προς τις Επιτροπές Ερευνών και τη διαχείριση των χρημάτων από τις Έρευνες : Είναι μία μνημονιακή δυσκολία η ένταξη όλων αυτών στους φορείς της γενικής κυβέρνησης, που αυξάνει με απαράδεκτο τρόπο τη γραφειοκρατία αυτών των θεσμών. Όμως, από κοινού με τους Πρυτάνεις προχωρήσαμε σε ρυθμίσεις οι οποίες έτυχε στη Βουλή να έχουνε σχεδόν καθολική αποδοχή. Τα πράγματα δεν είναι ιδανικά αλλά είναι πολύ καλύτερα απ’ ότι ήταν πριν τον Αύγουστο. Θα ήθελα να τελειώσω με δύο σκέψεις για τις εξαιρετικά σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όχι μόνο το Πολυτεχνείο αλλά και όλα τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Όπως το Πανεπιστήμιό μας, έτσι και το Πολυτεχνείο είναι δομημένα γύρω από μία βιβλιοκεντρική κουλτούρα. Σκεφτόμαστε, πράττουμε, συζητάμε, ερευνούμε πολλά πράγματα βασισμένοι σε μία μακραίωνη βιβλιοκεντρική κουλτούρα. Στις μέρες μας ο έντυπος λόγος έχει μεταμορφωθεί ριζικά. Δεν υπάρχει πια ο ίδιος έντυπος λόγος. Δεν λέω δεν υπάρχει το βιβλίο. Δεν υπάρχουν τα ίδια χαρακτηριστικά του έντυπου λόγου. Τι επιπτώσεις θα έχει αυτό στη διδασκαλία; Τι επιπτώσεις θα έχει στην καθημερινή μας λειτουργία σε αυτά τα Ιδρύματα; Ποια θα είναι η μορφή του μέλλοντος, η μελλοντική μορφή αυτών των Ιδρυμάτων όταν πια σε είκοσι χρόνια, σε τριάντα χρόνια η βιβλιοκεντρική κουλτούρα μπορεί να είναι ένα ενδιαφέρον παρελθόν; Το δεύτερο: αλλάζει σημαντικότατα- εγώ θα έλεγα με εξίσου ριζοσπαστικό τρόπο- η πρακτική της Έρευνας. Πριν μία εβδομάδα δημοσιεύτηκε μία εργασία στο CERN me 5.154 συγγραφείς. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Τι ακριβώς σημαίνει αυτό για το μέλλον της Έρευνας; Αυτά δεν είναι πράγματα για να τα αποφύγουμε. Είναι πράγματα για να τα κατανοήσουμε σε βάθος ώστε να δούμε που πάμε την επόμενη μέρα. Είναι πράγματα που μας βάζουν μπρος σε ηθικά διλλήματα, μας μπρος στην επανανοηματοδότηση του τι σημαίνει χωρικότητα, τι σημαίνει συνεργασία, τι σημαίνει επίλυση επιστημονικών διαφορών. Και τέλος, ένα πράγμα που ιδιαίτερα το Πολυτεχνείο θα αναγκαστεί να το αντιμετωπίσει, οι Πολυτεχνικές μας σχολές θα αναγκαστούν να το αντιμετωπίσουν με έναν πολύ δραματικό τρόπο, είναι η συγκλονιστική αλλαγή που θα επιφέρει οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές στον χαρακτήρα αυτής καθαυτής της εργασίας. Είναι πράγματα αχαρτογράφητα, είναι πράγματα που θα τα βρούμε μπροστά μας και είναι πράγματα που έχουμε τις καλύτερες προϋποθέσεις για να μπορέσουμε να τα κατανοήσουμε και να πάμε παρακάτω. Τελειώνω με ενδεχομένως το σοβαρότερο πρόβλημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε ως Πολιτεία αλλά και ως Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Το μέλλον των νέων επιστημόνων. Τα Πανεπιστήμια συνεχίζουν να είναι συντηρητικοί χώροι κλειστοί στους νέους. Πολύ πιο ανοιχτοί από τα πριν. Παρόλα αυτά συντηρητικοί χώροι που δεν ανοίγονται στους νέους. Το άνοιγμα στους νέους δεν σημαίνει υποχρεωτικά  καινούριες θέσεις. Σημαίνει δημιουργία αυτών των ζωτικών χώρων ώστε οι νέοι επιστήμονες να βρουν τους πολύμορφους τρόπους να επαναπροσεγγίσουν τα Ιδρύματά μας. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ και εύχομαι τα καλύτερα για το Ίδρυμά μας.