«Η στήριξη των νεαρών κρατουμένων και η ειδική αγωγή είναι προτεραιότητες για το υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, ιδιαιτέρως μετά τη δημοσιονομική ασφυξία των τελευταίων ετών, που καθιστά αυτές τις ομάδες ακόμη πιο αδύναμες.» Αυτό τόνισε από το βήμα του Συνεδρίου με θέμα "Η Εκπαίδευση των Νεαρών Παραβατών: Εμπειρίες, Προβλήματα και Προοπτικές", στο Βόλο, ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Νίκος Φίλης.

Νωρίτερα ο κ. Φίλης επισκέφθηκε τα τρία σωφρονιστικά καταστήματα του Βόλου, συνομίλησε με νεαρούς κρατούμενους, σωφρονιστικούς υπαλλήλους και εκπαιδευτικούς, και όπως είπε: «είδα με τα μάτια μου ότι «η γνώση ελευθερώνει», όπως είναι το μότο του σημερινού Συνεδρίου».

Ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων στην ομιλία του αναφέρθηκε και στο θέμα του Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία και όσους επιχειρούν να τον ματαιώσουν λέγοντας ότι «ο διάλογος είναι μέσα στο DNA της κυβέρνησης και θα συνεχιστεί στα σχολειά, στα Πανεπιστήμια, στη Βουλή, στις γειτονιές.» Και απευθυνόμενος σε όσους επιχειρούν να τον ματαιώσουν είπε: «εμείς δεν μπορούμε να καταφύγουμε σε αυταρχισμό ακόμη κι αν με αυταρχικό τρόπο ορισμένες ολιγάριθμες ομάδες διακόπτουν τις εκδηλώσεις του διαλόγου».

Η ομιλία του Νίκου Φίλη στο Συνέδριο είναι η εξής:

Σεβασμιότατε, Κύριοι Βουλευτές, Κυρία Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Κυρίες και Κύριοι

Βρίσκομαι εδώ για να συζητήσουμε ένα θέμα το οποίο καλύπτεται πίσω από τους τοίχους των φυλακών. Είναι η αθέατη πλευρά σκληρών ταξικών διακρίσεων. Είναι η αμφισβήτηση των δικαιωμάτων μέσα στις φυλακές, που υπάρχει ως στερεότυπο στην κοινωνία μας-και αυτό είναι το σημαντικότερο δυστυχώς. Αυτά τα στερεότυπα, που θέλουν τα παιδιά στις φυλακές χωρίς δικαιώματα, σε αντίθεση με διεθνείς συμφωνίες, χωρίς δικαιώματα και χωρίς μέλλον, που θέλουν τις φυλακές να είναι κολλέγια παραβατικότητας και όχι θεσμοί δημοκρατικής ένταξης, μόρφωσης και επαγγελματικού προσανατολισμού των παιδιών, αυτές τις αντιλήψεις που περιθωριοποιούν τους πιο αδύναμους, αυτούς που είναι αντικείμενο των πιο σκληρών κοινωνικών ανισοτήτων στη χώρα μας και διεθνώς, ήρθαμε εδώ να συζητήσουμε και να βρούμε λύσεις.

Σήμερα το πρωί είχα την ευκαιρία να πάω σε τρία καταστήματα σωφρονιστικά, φυλακές που έχουνε παιδιά, νεαρούς κρατούμενους και να διαπιστώσω δυο πράγματα. Το πρώτο, με πόσο αγώνα χτίζουν τα παιδιά αυτά την αυτοπεποίθησή τους και ονειρεύονται το μέλλον τους σαν ένα μέλλον ελευθερίας. Αυτό που ‘χουμε εδώ το «η γνώση ελευθερώνει» που’ ναι ένα έργο μαθητή σχολείου απ’ τον Αυλώνα-το είδα με τα μάτια μου σήμερα-και στα τρία σχολεία που πήγα στις φυλακές. Και το δεύτερο –θέλω να το τονίσω- είδα εκπαιδευτικούς οι οποίοι δεν μου έθεσαν τα ανθρωπίνως κατανοητά ιδιαίτερα προβλήματα επαγγελματικής υφής, αλλά τους είδα να αναλώνουν με προσφορά, που δεν πληρώνεται αυτή η προσφορά, να αναλώνουν τη ζωή τους προκειμένου να γίνει μέσα στη φυλακή πράξη η δημοκρατική αρχή ότι όλοι έχουμε δικαιώματα και κυρίως οι πιο αδύναμοι. Αυτοί πρέπει να ενισχυθούν για να αποκτήσουν και να απολαύσουν τις συνέπειες αυτών των δικαιωμάτων. Δηλαδή είδα παιδιά, εκπαιδευτικούς και εργαζόμενους σε συνθήκες όχι εύκολες, είναι η αλήθεια, οι οποίοι υποστασιοποιούσαν το αίτημα της δημοκρατίας.

Γιατί όλη η συζήτηση που κάνουμε σήμερα εδώ ακριβώς εκεί περιστρέφεται: στην ανάγκη να απορρίψουμε τις ρατσιστικές αντιλήψεις, οι οποίες δυστυχώς υπάρχουν μέσα στην κοινωνία μας και να αναδείξουμε πράξεις, προσφορά που υπάρχει από διάφορους θεσμούς. Και νωρίτερα ο Σεβασμιώτατος κ. Ιγνάτιος αναφέρθηκε σε θεσμούς της Εκκλησίας, αλλά κυρίως εγώ είδα σήμερα τους εκπαιδευτικούς και τους άλλους εργαζόμενους στα καταστήματα τα σωφρονιστικά στην περιοχή.

Δεν ήρθαμε λοιπόν εδώ για να καταγγείλουμε, ήρθαμε για να δείξουμε, γιατί αυτό είναι μεγάλη δύναμη, το παράδειγμα. Και το παράδειγμα των εκπαιδευτικών και των εργαζομένων σ’ αυτά τα καταστήματα είναι αυτό που στηρίζει την προσπάθεια του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής και των άλλων φορέων που συνδιοργανώνουν σήμερα το Συνέδριό μας με θέμα «Η εκπαίδευση των νεαρών παραβατών, εμπειρίες, προβλήματα και προοπτικές». Μέσα σε συνθήκες κρίσης οικονομικής, οι πιο ανίσχυροι την πληρώνουν περισσότερο και γι’ αυτό έχουμε χρέος ως κράτος και ως πολίτες να λαμβάνουμε μέτρα τα οποία θα στηρίζουν τους πιο ανίσχυρους. Με αυτή την έννοια η εκπαίδευση, η δωρεάν και δημόσια εκπαίδευση, πρέπει να αποκτά μεγαλύτερη αξιοπιστία και η αξιοπιστία είναι ένα στοίχημα το οποίο το κατακτούμε καθημερινά και ο πρώτος λόγος για να κατακτούμε την αξιοπιστία είναι να μην υπονομεύουμε το κύρος της εκπαίδευσης, της δημόσιας εκπαίδευσης.

Διότι η περιγραφή των προβλημάτων είναι αναγκαία αλλά η καταχρηστική καταγγελία που υπονομεύει τη λειτουργία του δημόσιου σχολείου και ενισχύει το μεγάλο κεφάλαιο και τη δραστηριοποίησή του στο χώρο της εκπαίδευσης, είναι το άλλο ζήτημα. Πρέπει λοιπόν να γνωρίζουμε τι καταγγέλλουμε και γιατί το καταγγέλλουμε. Αν βάλουμε το παράδειγμα της δημοκρατικής μεταρρύθμισης στο δημόσιο σχολείο για να αποκτηθεί ένα κλίμα ισότητας, δημοκρατίας που να αφορά όλους και κυριότερα αυτούς που δεν έχουν, τους φτωχότερους, τους περιθωριοποιημένους της κοινωνίας. Τώρα, έχουμε πολλές φορές συζητήσει τα ζητήματα που αφορούν την εκπαίδευση μέσα στις φυλακές. Καταρχήν η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ την άνοιξη ψήφισε νόμο με τον οποίο αποσυμφορήθηκαν οι φυλακές από τους ανήλικους κρατούμενους. Δεχθήκαμε μεγάλη επίθεση στη Βουλή από συντηρητική πλευρά ότι με αυτόν τον τρόπο αφήνουμε τους εκκολαπτόμενους εγκληματίες να βγουν στην κοινωνία.

Προφανώς, όπως ακούσαμε και νωρίτερα από παρεμβάσεις πολλών, μεταξύ των οποίων και του Σεβασμιώτατου, δεν μπορεί να βλέπουμε στο πρόσωπο ενός νέου παιδιού έναν εγκληματία. Αντιθέτως, πρέπει να βλέπουμε στο πρόσωπο ενός νέου παιδιού τη δυνατότητα να υπάρξει αυτό εδώ, γνώση και ελευθερία. Μας έχει προβληματίσει το γεγονός ότι στις φυλακές σήμερα και μετά την αποσυμφόρηση από τα ανήλικα παιδιά και την παραμονή των νεαρών κρατουμένων των μέχρι είκοσι ενός ετών, ότι υπάρχει ανάγκη να δούμε τις πραγματικές ανάγκες εκπαίδευσης. Σίγουρα το πρόγραμμα που εφαρμόζουμε στα υπόλοιπα σχολεία δεν είναι εύκολο να εφαρμοστεί με τον ίδιο τρόπο στις ειδικές συνθήκες των φυλακών. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να υποβαθμίσουμε τη σημασία της γνώσης, αλλά φαίνεται ότι πρέπει να προχωρήσουμε στη δημιουργία μεικτών σχολικών μονάδων που αφορούν το δημοτικό, αφορούν το γυμνάσιο, το λύκειο, τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, όπως επίσης και τα ΙΕΚ. Διότι ένα αίτημα το οποίο τέθηκε σήμερα απ’ τα παιδιά ήταν αυτό της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Είναι προφανές ότι η επιλογή να ασχοληθούμε κατά προτεραιότητα με τα ζητήματα των παιδιών, των νεαρών κρατουμένων όπως επίσης και των παιδιών της ειδικής αγωγής, μια άλλη κατηγορία νέων παιδιών που δυστυχώς δεν έχουν τη δύναμη να διεκδικήσουν τα ίδια και οι οικογένειές τους τα δικαιώματά τους και φέτος προχωρήσαμε σε διπλάσιους διορισμούς αναπληρωτών στα σχολεία ειδικής αγωγής για να καλύψουμε το μεγαλύτερο μέρος των κενών, είναι υποχρέωσή μας να ασχολούμαστε με τους εμπερίστατους της Εκπαίδευσης, είναι μια επιλογή που επιβάλλεται και από την κρίση. Διότι τα άλλα ζητήματα που συζητούμε και στο πλαίσιο και του εθνικού κοινωνικού διαλόγου, θα τα κουβεντιάσουμε και στο χρόνο θα τα λύσουμε. Τα προβλήματα που αφορούν μόνο στα παιδιά που τα αναφέραμε νωρίτερα, αν δεν κάνουμε γρήγορες και συνεννοημένες επιλογές, τότε θα δημιουργήσουμε ένα ακόμη μεγαλύτερο κοινωνικό περιθώριο.

Κυρίες και Κύριοι, είναι υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει εκπαίδευση σε όλους τους κρατουμένους, επομένως πρέπει να ενισχύσουμε τις ήδη υπάρχουσες δομές, να μην αφήσουμε την κρίση, και να δημιουργήσουμε νέες εκεί που λείπουν. Τελειώνοντας, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι ο διάλογος ooποίος είναι μέσα στο DNAτης κυβέρνησης θα γίνει και δε θα ματαιωθεί. Στα σχολειά, στα Πανεπιστήμια, στη Βουλή, στις γειτονιές. Ακόμα κι αν διακοπτόμαστε από συνθήματα. Και τα συνθήματα τα θεωρούμε μέρος ενός ιδιότυπου διαλόγου. Είναι προφανές ότι ο διάλογος δε μπορεί να γίνει με τρόπο φαντασιακό. Θα ήθελα να σας πω ότι μιλάτε για εικόνες παρελθούσης εποχής. Και όσο κι αν θεωρείτε ότι μπορεί να επαναληφθούν αυτές οι εικόνες εμείς δεν μπορούμε να καταφύγουμε σε αυταρχισμό ακόμη κι αν με αυταρχικό τρόπο ορισμένες ολιγάριθμες ομάδες διακόπτουν τις εκδηλώσεις κοινωνικού και εθνικού διαλόγου για την εκπαίδευση. Σας ευχαριστώ πολύ και όλα στο διάλογο.