Αγαπητοί και αγαπητές Σχολικοί και Σχολικές Σύμβουλοι, αγαπητοί και αγαπητές εκπαιδευτικοί,
Είναι ελπιδοφόρο για την εκπαίδευση το γεγονός ότι διοργανώνονται ημερίδες σαν τη σημερινή, όπου συζητούνται από τους ανθρώπους της παιδαγωγικής καθοδήγησης αλλά και της διδακτικής πράξης τόσο σημαντικές πτυχές της σχολικής πραγματικότητας. Το θέμα του συνεδρίου σας «Ζητήματα Δημοκρατικής Λειτουργίας του Σχολείου: Καθημερινές Πρακτικές» είναι θέμα κομβικής σημασίας και απασχολεί ιδιαίτερα το Υπουργείο Παιδείας σήμερα. Μάλιστα αποτελεί αντικείμενο μελέτης σε μια από τις υποεπιτροπές του Διαλόγου για την Παιδεία και έχουν κατατεθεί ήδη σχετικές απόψεις από τους συναδέλφους σας στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του διαλόγου αλλά και σε συζητήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί σε διάφορες πόλεις, παρουσία μελών της επιτροπής Διαλόγου.
Η δημοκρατία στο σχολείο είναι κεντρικό ζητούμενο, καθώς αποτελεί προϋπόθεση για το καλό κλίμα στο σχολείο, συνεπώς προϋπόθεση για τις συνθήκες εκείνες που θα απελευθερώσουν τις δυνάμεις των εκπαιδευτικών αλλά και των μαθητών και των μαθητριών, ώστε να δοθεί μια πνοή ανανέωσης και δημιουργικότητας στην εκπαίδευση. Δημοκρατική λειτουργία σημαίνει ενισχυμένες αρμοδιότητες του Συλλόγου των εκπαιδευτικών, του θεσμού που εξασφαλίζει συμμετοχή όλων των εκπαιδευτικών στη λήψη αποφάσεων. Αυτή η ενίσχυση στις αρμοδιότητες του Συλλόγου σημαίνει και μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων στη σχολική μονάδα, αποδέσμευση από χρονοβόρες, γραφειοκρατικές διαδικασίες εγκρίσεων που απαιτούνται σήμερα ακόμα και για απλές πρωτοβουλίες, σημαίνει δυνατότητα σχεδιασμού δράσεων προσαρμοσμένων στα τοπικά δεδομένα καθώς και στα ενδιαφέροντα των εκπαιδευτικών και των μαθητών και των μαθητριών της σχολικής μονάδας. Παράλληλα, σημαίνει και αναδιατύπωση των αρμοδιοτήτων των στελεχών της εκπαίδευσης- διευθυντών σχολικών μονάδων, σχολικών συμβούλων, διευθυντών εκπαίδευσης κτλ.-, ώστε να είναι συμβατές με το παραπάνω πνεύμα.
Δημοκρατικό σχολείο σημαίνει επίσης ζωντάνεμα των μαθητικών κοινοτήτων. Πρόκειται για ένα θεσμό που έχει δυστυχώς συρρικνωθεί και εκφυλιστεί σε μια εκλογική λογική. Επιθυμούμε να ζωντανέψουμε τη μαθητική συμμετοχή στα κοινά, γιατί πιστεύουμε ότι αυτή θα συμβάλει στη δημιουργία ενεργών και ευαισθητοποιημένων μελλοντικών πολιτών. Σημαίνει ακόμα σχέσεις ειλικρινούς και αμοιβαίου σεβασμού και συνεργασίας μεταξύ των μελών της σχολικής κοινότητας, μεταξύ των εκπαιδευτικών και των μαθητών, μεταξύ των εκπαιδευτικών και των γονιών και των άλλων φορέων της τοπικής κοινωνίας.
Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, πρωτίστως, δημοκρατικό σχολείο σημαίνει σχολείο που προσφέρει σε όλα τα παιδιά ίσες ευκαιρίες μόρφωσης, προσωπικής ανάπτυξης και καλλιέργειας των ιδιαίτερων κλίσεών τους, ανεξάρτητα από την οικονομικο-κοινωνική τους κατάσταση, το μορφωτικό κεφάλαιο της οικογένειας, την εθνικότητα ή τη θρησκεία τους. Είναι εκείνο το σχολείο που φροντίζει με αντισταθμιστικές δράσεις να μειώνει τις κοινωνικές ανισότητες, που δυστυχώς έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης. Είναι το σχολείο, όπου η διδασκαλία είναι μαθητοκεντρική, όπου δεν επιβάλλεται η αυθεντία του δασκάλου αλλά ενθαρρύνονται οι μαθητές και οι μαθήτριες να οικοδομούν με ενεργό τρόπο τη γνώση και να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους, το σχολείο όπου οι μαθησιακές ιδιαιτερότητες των μαθητών και των μαθητριών είναι σεβαστές. Και είναι τέλος εκείνο το σχολείο όπου δεν έχει θέση ο εκφοβισμός και το οποίο υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα των παιδιών, που συχνά πλήττονται λόγω της θλιβερής διάδοσης ρατσιστικών αντιλήψεων και ξενοφοβικών συμπεριφορών.
Χωρίς αμφιβολία ο διάλογος για την παιδεία θα ωφεληθεί από τις προτάσεις που θα ακουστούν σήμερα εδώ. Δυστυχώς, επειδή ξεκινά σε λίγο η πρώτη κοινή συνεδρίαση των υποεπιτροπών του Διαλόγου, όπου θα προκύψει ένας πρώτος απολογισμός των συζητήσεων που έχουν πραγματοποιηθεί, δεν είναι δυνατόν να παραμείνω. Αναμένω όμως με ενδιαφέρον τα κείμενα των εισηγήσεων, καθώς και μια περίληψη της συζήτησης της στρογγυλής τράπεζας. Καλή επιτυχία στις εργασίες της ημερίδας σας.
