26-06-16 Συνέντευξη της Σίας Αναγνωστοπούλου στην εφημερίδα "Η ΑΥΓΗ"
στη Μίνα Κωστοπούλου
Σία Αναγνωστοπούλου: «Στηρίζουμε τη δημόσια και δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση»
Τον σχεδιασμό του υπουργείου Παιδείας για τα μεταπτυχιακά και τη διαμόρφωση του ενιαίου χώρου ΑΕΙ και Ερευνητικών Ιδρυμάτων αποκαλύπτει στην “Α” η Σία Αναγνωστοπούλου πεπεισμένη ότι “σε τέτοιες δύσκολες εποχές η απάντηση δεν είναι ο ανταγωνισμός και ο κατακερματισμός, αλλά ο συνασπισμός δυνάμεων”.
Η αναπληρώτρια υπουργός Παιδείας προαναγγέλλει τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για τις μετεγγραφές, προκειμένου να γίνει πιο “ευέλικτο”, πλην όμως “στόχος είναι”, όπως λέει, “να βοηθήσουμε τους φοιτητές και τις φοιτήτριες να μείνουν στα ιδρύματα στα οποία εισήχθησαν”. Και αναζητάει τη συνεχή διαβούλευση με τους πανεπιστημιακούς, “το 90% των οποίων δουλεύει με αυταπάρνηση”, ώστε να κλείσουν οι πληγές που άνοιξε η συστηματική προσπάθεια υπονόμευσης της δημόσιας και δωρεάν Παιδείας, που έγινε τα προηγούμενα χρόνια.
* Τι κάνετε για να αντιμετωπίσετε την υποχρηματοδότηση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα;
Η αλήθεια είναι ότι η επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του ΥΠΠΕΘ έχει μειωθεί. Όμως τα ΑΕΙ στέκονται όρθια. Κάνουμε οτιδήποτε περνάει από το χέρι μας. Το γεγονός ότι κατορθώσαμε να κλείσουμε συμφωνία με τη ΔΕΗ και τη ΡΑΕ για μείωση των δαπανών ηλεκτρικού ρεύματος και ενέργειας δείχνει ότι σε αυτόν τον πόλεμο της κρίσης είμαστε δίπλα στα ιδρύματα.
Στην ίδια κατεύθυνση κινούμαστε σε συνεννόηση με τους δήμους για τη μείωση των δημοτικών φόρων και τελών που βαρύνουν σε μεγάλο βαθμό την ακίνητη περιουσία των ιδρυμάτων, ενώ περάσαμε διάταξη που τα διευκολύνει να την αξιοποιήσουν. Από την άλλη μεριά ενισχύουμε τις δράσεις μέσω ΕΣΠΑ, κυρίως όμως είμαστε σε συνεχείς διαβουλεύσεις με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης για την ενίσχυση του προϋπολογισμού των ΑΕΙ.
* Είχατε δεσμευτεί προεκλογικά να παρέμβετε για να ανατρέψετε τη συρρίκνωση του διδακτικού προσωπικού στα ΑΕΙ. Το κάνετε;
Αμέσως μόλις αναλάβαμε, εξασφαλίσαμε 500 θέσεις μελών ΔΕΠ στις οποίες θα προστεθούν ακόμα 500 μέχρι τον Σεπτέμβριο. Δεν υπολογίζω σε αυτές τις επιπλέον προσλήψεις μελών ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ κλπ., οι οποίες εκκρεμούσαν από το 2008-2010. Δεν αναφέρομαι στις επιπλέον 50 θέσεις που, χάρη στο υπουργείο Υγείας, δίνουμε στις επτά Ιατρικές Σχολές της χώρας, όπως επίσης δεν αναφέρομαι στην αποκατάσταση μεγάλου μέρους του διοικητικού προσωπικού που επί υπουργίας Μητσοτάκη είχε συρρικνωθεί επικίνδυνα.
Θα ήθελα να προσθέσω εδώ ότι, εν μέσω κρίσης και μείωσης ανθρώπινων και υλικών πόρων, η πολιτική και ιδεολογική διαφορά των κυβερνήσεων έγκειται στο κατά πόσο είναι αυτές διατεθειμένες να στηρίξουν τους κρίσιμους πυλώνες του κοινωνικού κράτους -Υγεία και Παιδεία-, να στηρίξουν τον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα τους, να καλέσουν σε συστράτευση στη μεγάλη μάχη της κρίσης το ανθρώπινο δυναμικό.
Αυτό που γνωρίσαμε τα προηγούμενα χρόνια ήταν η συστηματική, υπόρρητη απαξίωση των ανθρώπων που στελεχώνουν τα ιδρύματα, η συστηματική προσπάθεια υπονόμευσης του περιεχομένου της δημόσιας και δωρεάν Παιδείας. Έχοντας πλήρη επίγνωση, ότι το 90% και πλέον των πανεπιστημιακών, δουλεύει με αυταπάρνηση, παρά τη δραματική μείωση των μισθών τους από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, προσπαθούμε όσο μπορούμε να είμαστε σε συνεχείς διαβουλεύσεις μαζί τους ώστε να «συναγωνιστούμε» σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια.
Να υπογραμμίσω ωστόσο ότι, όσο κατανοητό κι αν είναι ότι η κυβέρνησή μας δεν μπορεί να αποκαταστήσει άμεσα τους μισθούς των μελών ΔΕΠ που περικόπηκαν τα προηγούμενα χρόνια, δεν είναι τόσο κατανοητό το γεγονός ότι, όταν αναφερόμαστε στα ειδικά μισθολόγια και την υπεράσπισή τους, συνήθως αναφερόμαστε στους στρατιωτικούς, τα σώματα ασφαλείας ή τους δικαστικούς, ξεχνάμε όμως ότι σε αυτά ανήκουν και τα μέλη ΔΕΠ, τα οποία «παράγουν» ίδιας -αν όχι μεγαλύτερης- αξίας έργο.
* Κυριαρχεί η αντίληψη πως τα ΤΕΙ έχουν ιδιαίτερα ζητήματα. Τι θέση θα έχουν στον νέο ακαδημαϊκό χάρτη;
Καταρχάς, όπως το έχω τονίσει πλειστάκις, επιδιώκουμε την αναβάθμιση των ΤΕΙ, την ισότιμη με τα πανεπιστήμια θέση τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Τα ΤΕΙ έχουν, λόγω παθογενειών του παρελθόντος, κάποια ιδιαίτερα προβλήματα που αντανακλώνται και στην αναλογία διαδασκόντων / διδασκομένων. Αυτές οι παθογένειες εντάθηκαν με το απολύτως ανορθολογικό σχέδιο «Αθηνά», έμπνευσης Αρβανιτόπουλου, με το οποίο έγινε μια αναδιάταξη των τμημάτων κυρίως των ΤΕΙ -συγχωνεύσεις, καταργήσεις κ.λπ.- χωρίς σχέδιο, χωρίς σκέψη, χωρίς τίποτα. Μπήκαν και βγήκαν πινέζες στον χάρτη.
Αυτή την κατάσταση πρέπει να τη διαχειριστούμε με περίσκεψη, με τη μέριμνα να ενισχυθεί -όπου αυτό χρειάζεται- η ακαδημαϊκότητα των σπουδών, αλλά και η τεχνολογική ιδιαιτερότητα των ΤΕΙ. Μια ιδιαιτερότητα εξαιρετικά χρήσιμη για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Θέλω ωστόσο να τονίσω ότι δεν βιαζόμαστε για να κάνουμε τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις, για ν’ αλλάξουμε το DNA των ιδρυμάτων (Πανεπιστήμια και ΤΕΙ). Όπως έλεγε και ο Άγγελος Ελεφάντης, “οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις στην Παιδεία θέλουν λεφτά και χρόνο”.
* Με τις μετεγγραφές τι θα κάνετε;
Έχουμε ετοιμάσει προτάσεις για τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου προκειμένου να γίνει πιο “ευέλικτο”. Υπάρχει βέβαια δεσμευτική απόφαση του ΣτΕ που δεν επιτρέπει το ξεπέρασμα ενός ορίου μετεγγραφών σε ένα τμήμα που θα έθετε σε κίνδυνο την ομαλή λειτουργία του. Θα εισαχθούν κριτήρια για περιπτώσεις που δεν προβλέπονταν μέχρι σήμερα στον νόμο.
Αυτό που μας ενδιαφέρει όμως -και γι' αυτό εξετάζουμε διεξοδικά το ζήτημα των φοιτητικών εστιών είναι να δώσουμε την ευκαιρία στους φοιτητές να παραμείνουν στα τμήματα της περιφέρειας. Κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για την ενίσχυση της φοιτητικής μέριμνας. Στόχος είναι να βοηθήσουμε τους φοιτητές και τις φοιτήτριες να μείνουν στα ιδρύματα στα οποία εισήχθησαν.
Η αποψίλωση των ιδρυμάτων της περιφέρειας δεν είναι προς όφελος κανενός. Έχω ήδη στείλει επιστολές σε όλους τους δημάρχους της χώρας όπου υπάρχουν ΑΕΙ να με ενημερώσουν για τα άδεια κτήρια, τα οποία πρέπει να χρησιμοποιήσουμε προς όφελος των φοιτητών και των φοιτητριών. Να σημειώσω εδώ ότι και για τις φοιτητικές εστίες -όπως και για πολλά άλλα- είναι σαν να ξεκινάμε από το μηδέν: έλλειψη νόμιμων αδειών και άλλα πολλά προβλήματα που δεν επιλύθηκαν επί δεκαετίες.
Το χειρότερο πρόβλημα αυτής της χώρας δεν είναι το αν και πόσοι «έφαγαν λεφτά» όταν υπήρχαν, αλλά το ότι καλλιεργήθηκε και εμπεδώθηκε η νοοτροπία «ό,τι είναι δημόσιο είναι τζάμπα». Κανείς δεν σκέφτηκε ότι το δημόσιο είναι «ακριβό χρήμα» επειδή το πληρώνουν οι φορολογούμενοι/ες, γι' αυτό πρέπει να “πιάνει τόπο”. Φαίνεται ότι δεν έπιασε τόπο.
* Πώς θα ανοίξουν τα ιδρύματα για τους νέους επιστήμονες;
Για πάνω από έξι χρόνια οι νέοι και οι νέες επιστήμονες ζουν -όσοι/ες δεν μετανάστευσαν- σε μια γκρίζα ζώνη. Είναι αθέατοι/ες. Ένα από τα πρώτα μέτρα που πήραμε ήταν να καταστήσουμε ορατό όλο αυτό το σπουδαίο δυναμικό της χώρας. Δεν μπορεί να οραματιστεί μια χώρα την έξοδό της από την κρίση αφήνοντας έξω από το πεδίο το πιο μορφωμένο και εξειδικευμένο κομμάτι της και χωρίς να φροντίζει να το ενισχύει.
Γι' αυτό, μετά από χρόνια, προκηρύξαμε υποτροφίες για εκπόνηση διδακτορικών διατριβών τριετούς διάρκειας, υποτροφίες για μεταπτυχιακά ερευνητικά προγράμματα, υποτροφίες για μεταδιδάκτορες, κυρίως όμως υποτροφίες για απόκτηση διδακτικής εμπειρίας.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε το φαινόμενο νέοι και νέες επιστήμονες να διδάσκουν αμισθί μαθήματα στα ΑΕΙ σε συνδιδασκαλία με μέλη ΔΕΠ. Θεωρούμε ότι οι υποτροφίες για διδακτική εμπειρία τροφοδοτούν τα ΑΕΙ με «νέο αίμα», κυρίως όμως αυτό το «νέο αίμα» γίνεται ορατό, αναλαμβάνει ένα μάθημα και δοκιμάζεται στη μείζονα λειτουργία του πανεπιστημιακού, που είναι αυτή της διδασκαλίας και της «εφαρμοσμένης» χρήσης της έρευνας.
Στην κατεύθυνση όμως του “ανοίγματος” και της συστράτευσης όλων των δυνάμεων της χώρας είναι ο σχεδιασμός του ενιαίου χώρου ΑΕΙ και Ερευνητικών Ιδρυμάτων. Με βάση τις εισηγήσεις που μας έχουν κατατεθεί τόσο από την Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής όσο και από αυτή του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου, διαμορφώνουμε πλέον το σχέδιο ενιαίου χώρου.
Σε τέτοιες δύσκολες εποχές η απάντηση δεν είναι ο ανταγωνισμός και ο κατακερματισμός, αλλά ο συνασπισμός δυνάμεων. Η Ελλάδα είναι μικρή χώρα. Δεν μπορεί να γίνει “ανταγωνιστική” αν δεν «πατήσει» στις αρχές της συνέργειας, της επικουρικότητας και της αλληλεγγύης.
* Τι θα προβλέπει το νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά;
Αυτή η ερώτηση δένει με την προηγούμενη. Ενώ έχουμε πολλά πολύ καλά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, κάποια -ευτυχώς πολύ λιγότερα- δεν φαίνεται να πληρούν αντικειμενικά κριτήρια, ενώ σε πολλές περιπτώσεις διαπιστώθηκε μια κούρσα ανταγωνισμού σε δίδακτρα.
Όμως, δημόσια και δωρεάν Παιδεία σημαίνει ότι η Πολιτεία υποχρεούται και σε εποχές κρίσης -κατ' εξοχήν σε αυτές- να εξασφαλίσει τους τρεις κύκλους σπουδών (προπτυχιακό, μεταπτυχιακό και διδακτορικό) δωρεάν. Επιπλέον να θέτει το πλαίσιο κριτηρίων λειτουργίας υψηλής ποιότητας προγραμμάτων ενταγμένων στη λογική ενός ενιαίου συστήματος έρευνας. Με αυτόν τον γνώμονα ετοιμάζουμε το νομοσχέδιο και πάντα σε συνεχή διαβούλευση με τους πρυτάνεις και τους προέδρους των ΑΕΙ.
Να υπογραμμίσω εδώ ότι τα ΑΕΙ έχουν το αυτοδιοίκητο, που σημαίνει λειτουργία ελεύθερη και απρόσκοπτη από την πολιτική ηγεσία. Όμως αυτό δεν σημαίνει αυτονομία. Κανένας δημόσιος φορέας ή θεσμός δεν μπορεί να μη λειτουργεί βάσει κανόνων που η Πολιτεία θεσπίζει. Τα ΑΕΙ δεν είναι επιχειρήσεις που λειτουργούν αυτόνομα και ακολουθούν τους νόμους της αγοράς. Είναι δημόσια «πρόσωπα» που εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.
* Η συνταγματική αναθεώρηση “ανοίγει” θέμα ιδιωτικών πανεπιστημίων. Εσείς τι λέτε;
Η συνταγματική αναθεώρηση δεν συνεπάγεται αυτόματα ιδιωτικά πανεπιστήμια για τον ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται για μια νεοφιλελεύθερη εμμονή που υποστηρίζεται με θέρμη από τη νεοφιλελεύθερη πτέρυγα της Ν.Δ. και τους ιδεολογικούς συμμάχους της.
Είναι αδιαπραγμάτευτο για εμένα, όχι από ιδεοληψία, αλλά γιατί η Παιδεία πρέπει να είναι δημόσια και δωρεάν. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα έρθουν να εμπεδώσουν την Παιδεία ως πεδίο ανταγωνισμού, ενώ οφείλουν να είναι πεδίο επικουρικότητας, συνεργατικότητας και αλληλεγγύης. Η Πολιτεία πρέπει να δίνει το στίγμα της ευκαιρίας να γίνουν όλοι άριστοι και όχι λίγοι. Αυτό θα πρέπει να είναι και το στίγμα της Αριστεράς.
Τα χαρακτηριστικά του συνεδρίου
* Ποια ατζέντα πρέπει να έχει το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ;
Σε αυτό το συνέδριο θα πρέπει να τονιστούν τα κινηματικά χαρακτηριστικά του κόμματος. Πρόκειται για χαρακτήρα που δεν έχασε ούτε στην πορεία και αυτό φάνηκε μέσα στην προσφυγική κρίση. Παρά τα λάθη που έγιναν, βρέθηκαν κάποιες λύσεις και ο ΣΥΡΙΖΑ βοήθησε πολύ σε αυτό.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό που πρέπει να τονιστεί στο συνέδριο είναι η συμβολή της ευρωπαϊκής Αριστεράς στην εμβάθυνση της δημοκρατίας στην Ευρώπη. Και οι ισπανικές εκλογές θα παίξουν ρόλο σε αυτό. Δεν θα είναι πια η Ελλάδα “μοναχικός καβαλάρης”. Μπορεί να μην έρθει η μεγάλη αλλαγή, αλλά τα ρήγματα στην καθεστηκυία τάξη της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης, που ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε, θα μεγαλώσουν.
Επειδή πλησιάζει η 5η Ιουλίου, θα ήθελα να προσθέσω ότι με το δημοψήφισμα ο ΣΥΡΙΖΑ έβαλε ξανά στο τραπέζι το ζήτημα της δημοκρατίας. Πέρυσι αυτό το κόμμα και αυτή η κυβέρνηση βρέθηκαν μόνοι τους εναντίον όλων. Αυτό το δημοψήφισμα την κράτησε όρθια. Αν δεν υπήρχε το μεγαλειώδες 62% του Όχι, η Ευρώπη δεν θα είχε πρόβλημα να μας πετάξει έξω.
