09-12-16 Υπουργική Διάσκεψη σχετικά με το Σχέδιο Δράσης για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη στη Μεσόγειο
Στις 8-9 Δεκεμβρίου 2016 πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία Υπουργική Διάσκεψη για το Σχέδιο Δράσης για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη στη Μεσόγειο. Στη συνάντηση συμμετείχαν Υπουργοί Παιδείας, Υφυπουργοί Παιδείας και Γενικοί Γραμματείς από 25 χώρες της Μεσογείου αλλά και Διεθνείς Οργανισμοί (UNESCO, UNEP, UNECE, League of Arab States).
Κύριο θέμα της Συνόδου αποτέλεσε η υιοθέτηση και υπογραφή του «Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης για την εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη στη Μεσόγειο», το οποίο αποτελεί προϊόν συμμετοχικής διαδικασίας μεταξύ χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Μεσογείου, ως πλαίσιο για την υλοποίηση της Μεσογειακής Στρατηγικής για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Σε συνέχεια της Στρατηγικής, που είχε υιοθετηθεί το 2014 στην Αθήνα κατά την Υπουργική Διάσκεψη για το Περιβάλλον και την Κλιματική Αλλαγή, στο πλαίσιο της Ένωσης για τη Μεσόγειο (UfM) η Υπουργική Διακήρυξη της Λευκωσίας στοχεύει να ενισχύσει την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη στην περιοχή της Μεσογείου στο πλαίσιο της «Εκπαίδευσης 2030».
Την Ελλάδα εκπροσώπησε, στη θέση του Υπουργού, ο Υφυπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κ. Δ. Μπαξεβανάκης ο οποίος συμμετείχε στο Προεδρείο της Διάσκεψης και παρουσίασε σε σχετική ομιλία του τον τρόπο που αναμένεται να υλοποιηθεί το Σχέδιο Δράσης για την Αειφορία στην Ελλάδα σε συνάρτηση με το έως τώρα πλαίσιο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
Στο περιθώριο των εργασιών της διήμερης Μεσογειακής Συνόδου, ο Υφυπουργός συναντήθηκε με τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου κ. Καδή με τον οποίο συζήτησαν θέματα εγγραφών Ελλήνων ομογενών, αποφοίτων Κυπριακών Σχολείων στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ελλάδας και μετεγγραφών φοιτητών Κυπριακής καταγωγής. Επιπλέον, συζητήθηκε η ανανέωση και ο εμπλουτισμός του ισχύοντος Μνημονίου Εκπαιδευτικής Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.
ΟΜΙΛΙΑ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ
Αξιότιμες κυρίες και κύριοι
Με χαρά παρευρίσκομαι, εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας για τη διοργάνωση και φιλοξενία της συνάντησης και για την ευκαιρία που μας δίνεται να συζητήσουμε το Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη στην Μεσόγειο. Θα ήθελα να τονίσω ότι η Ελλάδα στηρίζει εξ αρχής την προσπάθεια αυτή, με τη συμμετοχή της στη σύνταξη της Στρατηγικής για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη στη Μεσόγειο, όπως εγκρίθηκε από τους Υπουργούς Περιβάλλοντος, στη Διακήρυξη της Αθήνας (2014) κατά την ελληνική Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πιστεύουμε ότι η συνεργασία για την υλοποίηση μιας κοινής στρατηγικής για το χώρο της Μεσογείου θα συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση προβλημάτων που προκύπτουν από την παρούσα οικονομική κρίση και των περιβαλλοντικών προκλήσεων που υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής των πολιτών.
Καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τις κοινές προκλήσεις μέσα από στοχευμένες ενέργειες, όπως το συγκεκριμένο Σχέδιο Δράσης, το οποίο μπορεί να διευκολύνει στην ανάπτυξη εθνικών πολιτικών, συνεργασιών και κοινών δράσεων μεταξύ των κρατών σε περιφερειακό επίπεδο, με στόχο τη διατήρηση συνθηκών ειρήνης στην περιοχή και την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. Η Ελλάδα, ως μέλος της πρωτοβουλίας, στηρίζει το Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη στη Μεσόγειο, το οποίο θα αποτελέσει εργαλείο υλοποίησης των ανωτέρω. Επιπλέον, κατανοούμε ότι οι στόχοι του Σχεδίου Δράσης συσχετίζονται και με άλλες διεθνείς δεσμεύσεις για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη, όπως η Σύμβαση Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή των Ηνωμένων Εθνών. Παράλληλα, όσον αφορά την υλοποίηση κοινών προγραμμάτων για τις χώρες της Μεσογείου, αναγνωρίζουμε ως σημαντική τη διασύνδεση υφιστάμενων δικτύων εκπαίδευσης όπως αυτά της UNESCO (UNESCO Chairs, Associated Schools) ή άλλα περιφερειακά ή εθνικά δίκτυα.
Θεωρούμε ότι η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη είναι κάτι περισσότερο από διδασκαλία. Αποτελεί καθημερινή πρακτική και στάση ζωής, κατά την οποία μαθητές και εκπαιδευτικοί καλούνται να ενσωματώσουν τις αρχές της αειφορίας στην καθημερινότητά τους, συμπεριλαμβανομένης της τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης και της δια βίου μάθησης. Είναι κατ’ εξοχήν εκπαίδευση για τη δημοκρατία, αφού όλα τα ζητήματα που αφορούν τους 17 στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης έχουν κοινωνικοπολιτικά αίτια και άρα η λύση τους προϋποθέτει μια μετασχηματιστική προσέγγιση της εκπαίδευσης με στόχο τη διαμόρφωση κριτικά σκεπτόμενων ενεργών πολιτών και την ανάπτυξη της ικανότητάς τους για ατομική και συλλογική δράση.
Ως προς τη δική μας συμβολή θα ήθελα να αναφερθώ εν συντομία στην 25ετή εμπειρία της Ελλάδας στην εφαρμογή της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και στις άμεσες ενέργειες που δρομολογούμε κατά το τελευταίο έτος για τη μετεξέλιξή της σε Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη.
Στην Ελλάδα τα τελευταία 20 χρόνια λειτουργεί ένα δίκτυο 53 Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Τα ΚΠΕ παρέχουν εκπαιδευτικά προγράμματα σε μαθητές όλων των βαθμίδων της τυπικής εκπαίδευσης και διευκολύνουν τη συνεργασία ανάμεσα στα σχολεία μέσω των δικτύων που αναπτύσσουν. Ταυτόχρονα τα ΚΠΕ αποτελούν το μοναδικό θεσμικό φορέα, ο οποίος παρέχει συστηματική επιμόρφωση σε ζητήματα αειφορίας και ολικής προσέγγισης του σχολείου στους υπηρετούντες εκπαιδευτικούς. Επιπλέον, τα ΚΠΕ προωθούν και ενισχύουν την εκπαίδευση της κοινότητας, απευθυνόμενα σε ομάδες επαγγελματιών, ενώ παράλληλα αποτελούν ένα κόμβο επικοινωνίας και διαβούλευσης οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, κυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Στα σχολεία εφαρμόζονται προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων (Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων) στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, εντός και εκτός ωρολογίου προγράμματος, με εθελοντικό χαρακτήρα για εκπαιδευτικούς και μαθητές. Η υποστήριξη όλων αυτών των προγραμμάτων γίνεται από τους Υπεύθυνους Σχολικών Δραστηριοτήτων σε κάθε Διεύθυνση Εκπαίδευσης.
Κάνοντας, εντούτοις, μια πρώτη αποτίμηση των έως τώρα δράσεων καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι είναι ώριμη πλέον η μετάβαση, από τις διαχωρισμένες δράσεις σε μια ολοκληρωμένη πρόταση Εκπαίδευσης για την Αειφορία. Σε αυτό το πλαίσιο σχεδιάζουμε τα εξής σε συνάφεια με τους άξονες προτεραιότητας του υπό συζήτηση σχεδίου Δράσης:
α) Σε συνάφεια με τους άξονες προτεραιότητας 2 και 3, σχεδιάζεται η δημιουργία νομοθετικού πλαισίου της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη, η οποία θέτει ως πρωτεύον στόχο την προώθηση της ολικής προσέγγισης του σχολείου με την υιοθέτηση ενοποιημένου πλαισίου ΕΑΑ για όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφέρω ως καλή πρακτική και απτό παράδειγμα ολικής προσέγγισης της σχολικής κοινότητας, τη δράση ανακύκλωσης του σχολικού χαρτιού, την οποία σχεδιάζουμε για όλα τα σχολεία της χώρας. Ο σχεδιασμός της δράσης προβλέπει συνέργειες ανάμεσα σε όλους τους φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας (εκπαιδευτικούς – μαθητές – γονείς) και τους ΟΤΑ. Εκτός από τα προφανή περιβαλλοντικά οφέλη της ανακύκλωσης, η δράση είναι ένα συλλογικό εγχείρημα το οποίο στοχεύει στην ενδυνάμωση των σχέσεων συνεργασίας σε πολλαπλά επίπεδα. Το πρόγραμμα προβλέπει ανταποδοτικότητα, ανάλογα με τη συμμετοχή του κάθε σχολείου σε γραφική ύλη.
β) Σε συνάφεια με τον άξονα προτεραιότητας 5, μελετάται η αναμόρφωση των ΚΠΕ και η μετεξέλιξή τους σε Κέντρα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Αειφορία.
Γ) Σε συνάρτηση με τον άξονα προτεραιότητας 6, αναμένεται να χρησιμοποιηθούν οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη δημιουργία ψηφιακού αποθετηρίου του εκπαιδευτικού υλικού με δυνατότητα δημόσιας χρήσης του.
Δ) Επιπλέον, για την καλύτερη διάχυση των στόχων του Παγκόσμιου Σχεδίου Δράσης, ενσωματώσαμε στη φετινή εγκύκλιο εφαρμογής των προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων τους 17 στόχους, καλώντας τους εκπαιδευτικούς να τους λάβουν υπόψη στην εκπόνηση των προγραμμάτων που θα υλοποιήσουν με τους μαθητές τους.
Ανταποκρινόμενοι, επίσης, στις επείγουσες συνθήκες που δημιούργησαν οι προσφυγικές ροές στη Μεσόγειο και ειδικά στη χώρα μας, στο πλαίσιο της ΕΑΑ ορίσαμε κατά την περυσινή σχολική χρονιά ως θεματικό άξονα σχολικών προγραμμάτων το προσφυγικό ζήτημα και κατά την τρέχουσα χρονιά δόθηκαν οδηγίες στους εκπαιδευτικούς για την προώθηση συνεργασιών ανάμεσα σε δομές εκπαίδευσης προσφύγων και σχολείων της τυπικής εκπαίδευσης.
Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ και στη συμβολή της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην προώθηση της ΕΑΑ. Σε όλα τα Παιδαγωγικά Τμήματα της χώρας διδάσκεται ως υποχρεωτικό μάθημα η ΕΑΑ, εφοδιάζοντας έτσι τους μελλοντικούς παιδαγωγούς με ανάλογες επαγγελματικές δεξιότητες. Ενώ αξίζει να σημειώσουμε ότι έχουν εκπονηθεί πολλές και σημαντικές έρευνες γύρω από την ΕΑΑ στα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα. Στόχος μας είναι η συγκέντρωση, ανάδειξη και αξιοποίηση των ερευνητικών δεδομένων για την προώθηση της εφαρμογής τόσο της ΕΑΑ όσο και των νέων Στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Ολοκληρώνοντας την παρέμβασή μου, θα ήθελα να εκφράσω τη θετική μας στήριξη ως Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας στην υπουργική αυτή διάσκεψη και να ευχηθώ να ακολουθήσει ένας ουσιαστικός δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ όλων των συμβαλλόμενων χωρών για την εφαρμογή συνεργατικών προγραμμάτων και δράσεων που θα προάγουν κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμες λύσεις για όλους.
